آشتیانی، میرزا احمد
میرزا احمد آشتیانی (زادهٔ ۱۲۶۱ خورشیدی و درگذشتهٔ ۱۳۵۴ خورشیدی ـ در تهران) فیلسوف و فقیه شیعی ایرانی است. وی در حدود ۴۰ سال، در شهر تهران، به تدریس علوم دینی پرداخت و در سن ۱۰۰ سالگی درگذشت.
میرزا احمد آشتیانی، فقیه و فیلسوف شیعی امامی، چهارمین و کوچکترین فرزند میرزا حسن مجتهد آشتیانی، فقیه سرشناس روزگار ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه قاجار، در حدود سال ۱۲۶۱ ـ ۱۳۰۰ در تهران به دنیا آمد.
وی پس از تحصیل علوم مقدماتی، چندی در درس فقه و اصول پدرش حاضر شد. پس از رحلت او، تحصیلاتش را نزد علمای دیگر مانند سید محمد یزدی، میرزا هاشم رشتی، حکیم کرمانشاهی و حکیم اشکوری، شیخ مسیح طالقانی، میرزا شهاب‌الدین نیریزی شیرازی و آخوند ملا محمد هدیجی زنجانی و سید عبدالکریم لاهیجی دنبال کرد و آنگاه در مدرسه سپهسالار به تدریس معقول و منقول مشغول شد. پس از مدتی حکمت مشاء، حکمت متعالیه، عرفان نظری، طب و ریاضیات و نجوم را آموخت و به مقاطع بالای علمی رسید. در ۱۳۴۰ در چهل سالگی رهسپار نجف شد و افزون بر کسب فیض از محضر استادانی چون میرزای نایینی و آقاضیاءالدین عراقی، خود نیز مجلس درس فلسفه دایر ساخت. در ۱۳۵۰ پس از اقامت ده ساله در نجف، به ایران بازگشت و بقیه عمر را در حوزه علمیه تهران به تدریس فقه و اصول و علوم عقلی، تألیف کتاب و ارشاد مردم گذراند. وی علاوه بر احاطه بر علوم عقلی و نقلی، در پزشکی قدیم و دانش‌های ریاضی نیز دستی داشتو خط را به نیکویی می‌نوشت و با تخلص «واله» شعر می‌سرود. وی عارفی خوش‌خلق، متواضع، سلیم النَّفس، متعبّد و پارسا بود. میرزا احمد از ۵ تن از مراجع زمان یعنی میرزاحسین نائینی، حایری یزدی، آقاضیاءالدین عراقی، سید ابوالحسن اصفهانی و حاج آقا حسن بروجردی گواهی اجتهاد داشت.
شاگردان:
سید جلال‌الدین آشتیانی
محمد صادقی تهرانی
حسن حسن‌زاده آملی
آثار
جمعاً ۶۲ کتاب و رساله و حاشیه از او باقی‌مانده که بیش از ۲۷ کتاب و رساله آن به چاپ نرسیده‌است.[۸] از تألیفات چاپ نشده وی ۳۲ حاشیه است که میرزا احمد آن‌ها را بر کتاب‌های معتبر فقه، اصول، حکمت، معانی و بیان، عرفان، صرف و نحو عربی، هیئت و منطق نوشته‌است. از آثار چاپ شده میرزا، کتاب‌ها و رسالات زیر را می‌توان نام برد:
رساله قول ثابت (به زبان فارسی)
نامه رهبران (به زبان فارسی)
مقالات احمدیه (به زبان فارسی)
طرائف الحکم (به زبان عربی)
لوامع الحقایق فی اصول العقاید (به زبان عربی)
چهارده رساله (به زبان فارسی)
صد و بیست حدیث و چهار رساله عرفانی و فلسفی (به زبان عربی).