مطهری، مرتضی
مرتضی مطهری (۱۳ بهمن ۱۲۹۸ – ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸) فیلسوف، حکیم متاله و متکلم. او استاد فلسفهٔ اسلامی و کلام اسلامی و تفسیر قرآن در دانشگاه تهران، و از نظریه‌پردازان نظام جمهوری اسلامی ایران بود. وی پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷ استاد دانشکده الهیات دانشگاه تهران بود و پس از انقلاب به ریاست شورای انقلاب منصوب شد.
مرتضی مطهری در شامگاه روز سه‌شنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ پس از پایان جلسه‌ای در منزل یدالله سحابی به همراه گروهی از رجال سیاسی انقلابی، در تاریکی شب و هنگام خروج از محل جلسه در کوچه پارک امین الدوله، هدف گلولهٔ یکی از افراد گروه فرقان قرار گرفت و پس از انتقال به بیمارستان طرفه درگذشت.
سید روح‌الله خمینی علاقهٔ زیادی به وی داشت، تا آن‌جا که پس از مرگش گفت: «فرزند عزیزی را که پارهٔ تنم و حاصل عمرم بود، از دست دادم» در ادبیات جمهوری اسلامی ایران از وی با عنوان «معلم شهید» یاد می‌شود.
مطهری نزد محمد صدوقی، کتاب «مطوّل» را فراگرفت و نزد سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، «شرح لمعه» را آموخت. در دوره اقامت پانزده ساله خود در قم از سید حسین طباطبایی بروجردی (در فقه و اصول) و روح‌الله خمینی (به مدت ۱۲ سال در فلسفه و اصول) و سید محمدحسین طباطبائی (در فلسفه: الهیات شفای بوعلی و دروس دیگر) بهره گرفت. وی مدتی نیز از درس و بحث اخلاقی حاج میرزا علی آقا شیرازی بهره برد. سید محمد حجت (در اصول) و سید محمد محقق داماد (در فقه) از استادان دیگر مرتضی مطهری بودند. وی با آیت الله حسینعلی منتظری هم حچره بوده است و رفیق سید حسین نصر بوده است. او برجسته ترین و معروفترین شاگرد علامه طباطبایی است.
مطهری برخلاف کسانی چون فردید که فلسفه اسلامی را ذاتاً یونانی می‌دانند، برای فلسفه اسلامی اصالت خاصی قائل است. از این روی نه تنها مانند فردید و اصحاب مکتب تفکیک، فلسفه اسلامی را مغایر با اندیشه اصیل اسلامی نمی‌داند، که حتی در ریشه یابی آن به متون دینی نیز رجوع می‌کند. از نظر مطهری اکثر فلاسفه اسلامی شیعه بودند، چرا که عقل شیعی از ابتدا عقل فلسفی بود.( نصری، ع. رویارویی با تجدد، تهران، نشر علم، ص۱۶۱) او از منظر فلسفی و کلامی ناقد افکار علی شریعتی بود.
مطهری دربارهٔ ولایت فقیه می‌گوید:«مسئله ولایت فقیه این نیست که فقیه خودش در رأس دولت قرار می‌گیرد، خودش می‌خواهد عملاً حکومت کند و مجری باشد. نقش فقیه در یک کشور اسلامی که ملتزم و متعهد به اسلام است و اسلام را به عنوان یک ایدئولوژی پذیرفته‌است نقش یک ایدئولوگ است نه نقش یک حاکم.»( مطهری، مرتضی. آیندهٔ انقلاب اسلامی ایران. صدرا. صص. ۲۵۶.) از او آثار زیادی منتشر شده است که بارها تجدید چاپ شده است. مثلا کتاب جاذبه و دافعه علی بیش از صد بار تجدید چاپ شده است. از نظر سید سلمان صفوی او نقش مهمی در توسعه فلسفه صدرایی در میان دانشگاهیان ایران داشته است. او استاد اسفار صدرالمتالهین و شرح منظومه سبزواری بود و آنها را تدریس کرده است.
آثار:
اسلام و نیازهای انسان (اسلام و مقتضیات زمان) (۲ جلد)
آشنایی با علوم اسلامی (۳ جلد: منطق و فلسفه، کلام و عرفان و حکمت عملی، اصول فقه و فقه)
آشنایی با قرآن (۱۴ جلد)
شرح اصول فلسفه و روش رئالیسم علامه طباطبایی (۵ جلد)
امامت و رهبری
انسان در قرآن
انسان کامل
انسان و ایمان
انسان و سرنوشت
بیست گفتار
آینده انقلاب اسلامی
تعلیم و تربیت در اسلام
تکامل اجتماعی انسان
توحید
جاذبه و دافعه علی
جامعه و تاریخ
جهاد
جهان‌بینی توحیدی
حرکت و زمان در فلسفه اسلامی (۲ جلد)
حق و باطل
حکمت‌ها و اندرزها
حماسه حسینی (۲ جلد)
خاتمیت
ختم نبوت
خدمات متقابل اسلام و ایران
داستان راستان (۲ جلد)
درسهای الهیات شفا (۲ جلد)
ده گفتار
زندگی جاوید یا حیات اخروی
سیری در سیره ائمه اطهار
سیری در سیره نبوی
سیری در نهج‌البلاغه
شرح مبسوط منظومه (۴ جلد)
شرح منظومه (۲ جلد)
عدل الهی
عرفان حافظ (تماشاگه راز)
علل گرایش به مادیگری
فطرت
فلسفه اخلاق
فلسفه تاریخ (۲ جلد)
قیام و انقلاب مهدی
مسئله حجاب
مسئله شناخت
معاد
مقالات فلسفی (۳ جلد)
نبوت
نظام حقوق زن در اسلام
نظری به نظام اقتصادی اسلام
نقدی بر مارکسیسم
نهضت‌های اسلام صد سالهٔ اخیر
وحی و نبوت
ولاها و ولایت‌ها’
مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی.