فیلسوفان معاصر ایران: سید حسین نصر

 نصر, سید حسین

سید حسین نصر (زاده ۱۹ فروردین ۱۳۱۲ در تهران)حکیم متاله، عارف، اسلام شناس و نویسنده. فرزند سید ولی‌الله نصر و نتیجه شیخ فضل‌الله نوری است. وی فیلسوف و متأله سنت‌گرای ایرانی و استاد علوم اسلامی در دانشگاه جرج واشینگتن ایالات متحده آمریکا است که مقالات و کتب دانشگاهی بسیاری نوشته است. از نظر دکتر سید سلمان صفوی پروفسور سید حسین نصر مهمترین حکیم اسلامی در جهان غرب است و نقش کم نظیری در معرفی اسلام و فلسفه صدرایی در غرب داشته است. صفوی، نصر را معلم چهارم خوانده است. مهمترین کتاب فلسفی او «معرفت و معنویت است.»(نک: صفوی، سلمان، اهمیت تعالیم حکیم متاله پروفسور سید حسین نصر، لندن، انتشارات آکادمی مطالعات ایرانی لندن، ۲۰۲۰)

او در تهران زاده شد و در نوجوانی برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت. کارشناسی فیزیک را از مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) گرفت و تحصیلات تکمیلی خود را در دانشگاه هاروارد در رشته فلسفه و تاریخ دانش گذراند. سپس، به ایران بازگشت و استاد فلسفه دانشگاه تهران شد. از ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۱ ریاست دانشکده ادبیات و سپس معاونت دانشگاه تهران را برعهده داشت. دکتر نصر در سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۴ ریاست دانشگاه صنعتی آریامهر (دانشگاه صنعتی شریف امروز) را برعهده داشت و در بنیانگذاری دانشگاه صنعتی اصفهان همکاری داشت. در سال ۱۳۵۳ انجمن شاهنشاهی فلسفه (مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران) را بنیاد گذاشت و دوره‌های بلندمدّت و کوتاه‌مدّت پژوهشی را در زمینه‌های فلسفه اسلامی و فلسفه تطبیقی برای علاقه‌مندان دایر کرد. در روزهای پیش از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ایران مهاجرت به انگلیس و سپس آمریکا نمود. وی مدتی استاد مدعو دانشگاه تمپل و دانشگاه ادینبرو بود و در سال ۱۹۸۴ استاد دانشگاه جرج واشینگتن تا امروز است.(آبان ۱۴۰۰)

نصر پیرو مکتب سنت گرایی و متأثر از آرای رنه گنون و فریتهوف شوان است. او در فلسفه علم و تاریخ دانش از استادان دانشگاه هاروارد و مکتب جرج سارتن بهره برده‌است. در فلسفه اسلامی شاگرد سید محمدحسین طباطبایی، محمدکاظم عصار و سید ابوالحسن رفیعی قزوینی بوده‌است. او همکار هانری کربن در حوزه فلسفه تطبیقی و تاریخ فلسفه اسلامی بوده و خود چندین اثر علمی در حوزه فلسفه اسلامی و تاریخ آن نگاشته‌است. همچنین با آثار مکتوب و برنامه‌های تلویزیونی در معرفی اسلام و تشیع در آمریکا فعال بوده‌است. نصر، پیر طریقت اسلامی مریمیه شاذلیه است.

از نگاه فلسفی، سید حسین نصر قائل به خرد جاویدان است و در حوزه عرفان و فلسفه اسلامی، دین‌شناسی تطبیقی و تاریخ دانش در اسلام تخصص دارد. نصر تأکید می‌کند که متافیزیک واقعی تنها با شهود عقلی قابل جذب است.( Man and Nature 1991, p. 81.)

نصر فلسفه مدرن غربی را در آثارش نقد کرده است مانند نقد آرای دکارت، مونتنی، بیکن، ولتر، هیوم، روسو، کانت، کنت، داروین، مارکس. علاوه بر این، نوشته‌های او به وفور از کسانی استناد می‌کند که حکمت اصیل را می‌رسانندمانند: فیثاغورث، سقراط، افلاطون، فلوطین، آگوستین، شانکارا، اریگنا، ابن سینا، البیرونی، سهروردی، ابن عربی، رومی، توماس آکویناس، اکهارت ، ملاصدرا، گنون، کوماراسوامی، شووان، بورکهارت و لینگز.

نصر معتقد است فلسفه مدرن غربی گام به گام غرب را به سوی شک گرایی، نسبی گرایی، فردگرایی، ماتریالیسم، ترقی گرایی، تکامل گرایی، تاریخ گرایی، علم گرایی، آگنوستیسیسم و الحاد سوق داده است.( The Essential Seyyed Hossein Nasr 2007, p. 30, 31, 78, 140, 143, 158, 165, 224.)

او عضو هیات ویراستاران مجله ترانسندنت فیلسوفی(Transcendent Philosophy Journal )، آکادمی مطالعات ایرانی لندن است.

کتابهای متعددی راجع به اندیشه های نصر در ایران و غرب تالیف شده است مانند: فلسفه سید حسین نصر، از مجموعه کتابخانه فیلسوفان زنده جهان.

اهمیت تعالیم حکیم متاله پروفسور سید حسین نصر، تالیف سید سلمان صفوی، لندن، انتشارات آکادمی مطالعات ایرانی لندن، ۲۰۲۰.

نصر، سنت، تجدد: بررسی زندگی و افکار سیدحسین نصر، به کوشش عبدالله محمدی، تهران، انتشارات کانون اندیشه جوان، ۱۳۹۱.

رجال الغیب، تأملی در آرای سیدحسین نصر، نوشته ویلیام چیتیک، همراه با پاسخ نصر، ترجمه سیدامیرحسین اصغری، تهران، انتشارات مسافر، ۱۳۹۱.

آسیب‌شناسی تمدن اسلامی مبتنی بر اندیشه‌های سیدحسین نصر، نوشته علی‌رضا عالمی، قم، انتشارات مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص)، ۱۳۸۹..

س‍ی‍د ح‍س‍ی‍ن ن‍ص‍ر، دل‍ب‍اخ‍ت‍ه م‍ع‍ن‍وی‍ت، نوشته م‍ن‍وچ‍ه‍ر دی‍ن‌پ‍رس‍ت، تهران، انتشارات کویر، ۱۳۸۳.

پلورالیسم دینی: راه‌ه‍ای آس‍م‍ان (ک‍ث‍رت ادی‍ان از ن‍گ‍اه ج‍ان ه‍ی‍ک و س‍ی‍دح‍س‍ی‍ن ن‍ص‍ر)، ن‍وش‍ت‍ه ع‍دن‍ان اص‍لان، ت‍رج‍م‍ه ان‍ش‍اءال‍ل‍ه رح‍م‍ت‍ی. ت‍ه‍ران:، انتشارات ن‍ق‍ش ج‍ه‍ان، ۱۳۸۵..

در جستجوی امر قدسی: گفتگوی رامین جهانبگلو با سیدحسین نصر، مترجم مصطفی شهرآیینی، نشر نی، چاپ اول ۱۳۸۵.

عارفی در غربت غربیه گفت وگوهای منوچهر دین پرست با سید حسین نصر، تهران، انتشارات سلمان آزاده، ۱۳۹۲.

اکثر تالیفات نصر به زبان انگلیسی است و به زبانهای مخنلف جهان ترجمه شده است.

آثار:

جوان مسلمان و دنیای متجدد

معرفت و امر قدسی

اسلام و تنگناهای انسان متجدد

تاریخ فلسفه اسلامی (با همکاری اولیور لیمن) انتشارات حکمت، ۱۳۸۳

سه حکیم مسلمان (ابن سینا، ابن عربی و سهروردی)، انتشارات علمی و فرهنگی

آموزه‌های صوفیان از دیروز تا امروز

قلب اسلام (پس از حملات ۱۱ سپتامبر نوشته شد)، ترجمهٔ انشاالله رحمتی، مؤسسه گفتگوی تمدن‌ها

کتاب‌شناسی بیرونی

آرمان‌ها و واقعیات اسلامی

هنر اسلامی و معنویت

جلال‌الدین رومی، شاعر و حکیم والامقام ایرانی

مقدمه‌ای بر اصول جهان‌شناسی اسلامی

نظر متفکران اسلامی درباره طبیعت، انتشارات خوارزمی، ۱۳۷۸

نیاز به علم مقدس، ترجمه حسن میانداری، مؤسسه فرهنگی طه، ۱۳۷۹

محمد، مرد خدا

مکه مکرمه و مدینه منوره

دین و نظام طبیعت، ترجمه مصطفی شهرآیینی، نشر نی، ۱۳۸۵

هنر مقدس در فرهنگ ایرانی

سنت عقلانی اسلامی در ایران

معرفت و معنویت

در غربت غربی، زندگی‌نامه خودنوشت دکتر سید حسین نصر، سیدحسین نصر، امیر نصری، امیر مازیار، تهران: انتشارات رسا، ۱۳۸۳

دین و نظم طبیعت، ترجمه محمد حسن فغفوری، انتشارات حکمت، ۱۳۸۴

هنر و معنویت اسلامی، ترجمه رحیم قاسمیان، انتشارات حکمت، ۱۳۸۹.

ترجمه و تفسیر قران به زبان انگلیسی.

فلسفه در ایران از زرتشت تا قرن بیستم.(به زبان انگلیسی  در پنج چلد)

آثار نصر به انگلیسی:

As author:

An Introduction to Islamic Cosmological Doctrines: Conceptions of Nature and Methods Used for Its Study by the Ikhwan al-Safa, al-Biruni, and Ibn Sina (1964)

Three Muslim Sages: Avicenna—Suhrawardi—Ibn Arabi (1964)

Ideals and Realities of Islam (1966)

Science and Civilization in Islam, with a preface by Giorgio de Santillana (1968)

Islamic Studies: Essays on Law and Society, the Sciences, and Philosophy and Sufism (1967)

The Encounter of Man and Nature: The Spiritual Crisis of Modern Man (1968)

Sufi Essays (1972)

Islam and the Plight of Modern Man (1975)

Islamic Science: An Illustrated Study, with photographs by Roland Michaud (1976)

Sadr al-Din Shirazi and His Transcendent Theosophy: Background, Life and Works, 2nd edition (1977)

Knowledge and the Sacred (The Gifford Lectures). State University of New York Press. 1989. ISBN 978-0-7914-0177-4. Download [2]

Islamic Life and Thought (1981)

Islamic Art and Spirituality (1986)[253]

Traditional Islam in the Modern World (1987)

Man and Nature: The Spiritual Crisis in Modern Man. Kazi. 1991. ISBN 978-1871031652.

A Young Muslim’s Guide to the Modern World (1993)

The Need for a Sacred Science. State University of New York Press. 1993. ISBN 978-0-7914-1518-4.

The Islamic Intellectual Tradition in Persia, edited by Mehdi Aminrazavi (1994)

Muhammad: Man of God (1995)

Religion and the Order of Nature (The 1994 Cadbury Lectures at the University of Birmingham). Oxford University Press, USA. 1996. ISBN 978-0195108231.

Islam: Religion, History, and Civilization (2001)

The Heart of Islam: Enduring Values for Humanity (2002)Free Download

Islamic Philosophy from its Origin to the Present: Philosophy in the Land of Prophecy (2006)

The Garden of Truth: The Vision and Promise of Sufism, Islam’s Mystical Tradition. HarperOne. 2008. ISBN 978-0061625992.

Chittick, William, ed. (2007). The Essential Seyyed Hossein Nasr. World Wisdom. ISBN 978-1933316383.

Islam in the Modern World (2012).

Poetry:

Poems of the Way; put to music by Sami Yusuf in Songs of the Way (vol. 1) (1999)

The Pilgrimage of Life and the Wisdom of Rumi: Poems and Translations (2007).

As editor:

An Annotated Bibliography of Islamic Science, edited with William Chittick and Peter Zirnis (3 vols., 1975)

Isma’ili Contributions to Islamic Culture (1977)

The Essential Frithjof Schuon (1986)

Shi’ism: Doctrines, Thought, and Spirituality, edited with Seyyed Vali Reza Nasr and Hamid Dabashi (1988)

Expectation of the Millennium: Shi’ism in History, edited with Seyyed Vali Reza Nasr and Hamid Dabashi (1989)

Islamic Spirituality (Vol. 1: Foundations, 1987; Vol. 2: Manifestations, 1990)

Religion of the Heart: Essays Presented to Frithjof Schuon on his Eightieth Birthday, edited with William Stoddart (1991)

In Quest of the Sacred: The Modern World in the Light of Tradition, edited with Katherine O’Brien (1994)

History of Islamic Philosophy, edited with Oliver Leaman (1995)

Mecca the Blessed, Medina the Radiant: The Holiest Cities of Islam, photographs by Kazuyoshi Nomachi; essay by Seyyed Hossein Nasr (1997)

An Anthology of Philosophy in Persia, edited with Mehdi Aminrazavi (5 vols., 1st in 1999)

The Essential Sophia, edited with Katherine O’Brien (2006)

The Study Quran (Editor-in-Chief); Caner Dagli, Maria Dakake, and Joseph Lumbard (General editors); Mohammed Rustom (Assistant editor) (2015).

As translator:

Shi’ite Islam by Sayyid Muhammad Husayn Tabataba’i

The Book of Metaphysical Penetrations by Mulla Sadra (edited, introduced, and annotated by Ibrahim Kalin)

Works about Nasr

The Works of Seyyed Hossein Nasr Through His Fortieth Birthday, edited by William Chittick

Knowledge is Light: Essays in Honor of Seyyed Hossein Nasr, edited by Zailan Moris

Beacon of Knowledge – Essays in Honor of Seyyed Hossein Nasr, edited by Mohammad Faghfoory

Islam, Modernity, and the Human Sciences (second part of the book), by Ali Zaidi

Religious Pluralism in Christian and Islamic Philosophy: The Thought of John Hick and Seyyed Hossein Nasr, by Adnan Aslan

From the Pen of Seyyed Hossein Nasr: A Bibliography of His Works Through His Eightieth Year, edited by Nicholas Boylston, Oludamini Ogunnaike, and Syed A.H. Zaidi

Islam and Modernity: Dissecting the Thought of Seyyed Hossein Nasr: A Discourse on the Compatibility or Incompatibility of Islam with Modernity (Lap Lambert Academic Publishing, 2011) by Musa Yusuf Owoyemi

Thinking Between Islam and the West: The Thoughts of Seyyed Hossein Nasr, Bassam Tibi and Tariq Ramadan by Chi-chung (Andy) Yu

Traditional Islamic Environmentalism: The Vision of Seyyed Hossein Nasr (University Press of America, 2013) by Tarik M. Quadir.