آکادمی مطالعات ایرانی لندن(LAIS)
عصر روز چهارشنبه سوم مهرماه ۱۳۹۲ ، اتاق ایران دانشگاه دولتی علوم انسانی مسکو میزبان دکتر شهرام پازوکی صاحبنظر فلسفه و عرفان اسلامی و مدیر گروه عرفان و تصوف انجمن حکمت و فلسفه بود که در جمع شماری از اساتید و دانشجویان زبان فارسی این دانشگاه در موضوع مبانی معرفتی عرفان اسلامی به بحث و تبادل نظر با محققان جوان روس پرداخت .
در این نشست که به ابتکار رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران انجام پذیرفت ، سید حسین طباطبایی وابسته فرهنگی و سرپرست رایزنی نیز حضور داشت .
پس از معرفی اساتید و دانشجویان حاضر در نشست و آثار و تحقیقات آن ها ، دکتر پازوکی پس از معرفی اجمالی انجمن حکمت و گروه عرفان و تصوف این انجمن ، با ذکر این نکته مهم که در پژوهش های صورت گرفته در مورد عرفای مسلمان ، بسشتر وجه ادبی آثار آن ها مد نظر بوده است افزود : عرفان اسلامی از منظر اندیشه و تفکر واجد معانی بلندی است که متاسفانه مغفول واقع شده است و من معتقدم افکار و اندیشه های عرفای مسلمان باید بیشتر از ارزش ادبی آثار آن ها مد نظر قرار گیرد .
استاد فلسفه و عرفان اسلامی دانشگاه های تهران با فراخواندن محققین و دانشجویان جوان روس به بررسی عمیق تر آموزه های عرفانی و عدم اکتفا به ارزش ادبی صرف آن ها ، شاهنامه فردوسی را از منظر اندیشه های عرفانی دارای مطالب و آموزه های عمیقی دانست و آثار نظامی گنجوی ، شاعر بزرگ پارسی گوی را شرح عرفانی افکار فردوسی خواند و افزود : در ادبیات عرفانی ما ، اساطیر ایران باستان احیاء شده است و شاهنامه فردوسی ، به عنوان شاهکار ادبیات حماسی ایران ، در بردارنده معانی عمیق و لایه های زیرین عرفانی / معرفتی است که نیاز به پژوهش و بررسی شایسته دارد .
دکتر پازوکی با اشاره به موضوعات مورد تحقیق توسط شماری از اساتید و دانشجویان این دانشگاه که در آغاز نشست ذکر شد اظهار داشت : متون عرفانی برای شما نامانوس خواهند بود اگر با عالم عرفان اسلامی به صورت فکری و نظری آشنا نشوید .به عنوان مثال عبهر العاشقین که به نوعی اولین نثر عاشقانه در ادبیات فارسی محسوب می شود ، جدای از ارزش ادبی ، در بردارنده مفهوم و تعریفی از زیبایی است که در عالم تفکر اسلامی بی نظیر است و در مباحث فلسفه هنر قابل طرح و بحث می باشد .
در ادامه جلسه که بخش اعظم آن را نیز در بر گرفت ، سوالاتی از سوی حضار طرح شد و به طرح موضوعات و مباحث جالب و جدیدی برای محققان جوان روس منجر گردید .
دکر پازوکی در پاسخ به سوال و طرح موضوع یکی از دانشجویان روس که به تفکیک خرد و تصوف در فرهنگ اسلامی اشاره داشت اظهار داشت :
نکته ای که بسیار مهم و شایان توجه است ارزش و جایگاه خرد در عرفان اسلامی است . نگاه تفکیکی بین عقل و عرفان که میراث مستشرقین غربی است به سبب این مساله مهم است که در عرفان مسیحی ، اساسا عقل فاقد جایگاه در خور است و ایمان در عرفان مسیحی اساسا عقلانی نیست در حالی که در عرفان اسلامی و آموزه های عرفای بزرگ مسلمان ، « خرد » جایگاهی ویژه دارد . مولانا بیش از سیصد بار در مثنوی از عقل یاد کرده است و در ادبیات فارسی ، هیچ کتاب با مثنوی از نظر تعداد صفاتی که برای عقل به کار برده است قابل مقایسه نیست . از این روست که تا قرن دوازدهم ، مثنوی یکی از منابع اصلی تمام فیلسوفان مسلمان بوده است .
دکتر شهرام پازوکی در پاسخ به سوال یکی از استادان جوان روس که ترجمه تذکره الاولیاء عطار را به عنوان طرح پژوهشی خود در دست انجام دارد ، به تفصیل توضیحاتی در خصوص مراتب ایمان و عرفان از نگاه عطار و ریشه این ترتب در آموزه های شیعی و به ویژه حضرت امام صادق (ع) ارائه داد .
وی اندیشه شیعی را به عنوان یکی از منابع مهم الهام عارفان بزرگ جهان اسلام دانسته و تاثیر این اندیشه را در آموزه های بزرگانی چون مولوی ، عطار و … مشهود و ملموس خواند .
شایان ذکر است دکتر شهرام پازوکی به دعوت بنیاد مطالعات اسلامی مسکو برای شرکت در کنفرانس بین المللی اسلام شناسی که با همکاری بنیاد مطالعات اسلامی مسکو و انستیتو فلسفه آکادمی علوم روسیه در مسکو برگزار می گردد به روسیه سفر کرده است .
کلید واژگان: عرفان اسلامی، فلسفه اسلامی، اسلام شناسی، ایران شناسی، مسکو، پازوکی.