آکادمی مطالعات ایرانی لندن(LAIS)
مراسم بزرگداشتی به مناسبت سالگرد شهادت دو شهید خاندان صدر، شهید آیت‌الله محمدباقر و شهید بنت‌الهدی صدر در مؤسسۀ امام موسی صدر برگزار شد. در این مراسم آیت‌الله محسن اراکی دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با اشاره به ویژگی‌های خاندان صدر، آن‌ها را از نادر‌ترین بیوت علمی جهان تشیع توصیف کرد و گفت: در دو قرن اخیر کمتر بیتی از بیوت علمی شیعه داریم که این تعداد نوابغ اثرگذار را به جهان اسلام تقدیم کند که حدود دو قرن از تاریخ تشیع شاهد نوابغی است که اگر بگوییم هیچ عصری خالی از آن‌ها نبوده، گزاف نیست.
اراکی خاطرنشان کرد: این بیداری اسلامی و سقوط طاغوت‌ها از شاه گرفته تا علی عبدالله صالح دو طاغوت به دست مردم با ذلیل‌ترین شکل به هلاکت رسیدند که یکی صدام حسین و یکی معمر قذافی بوده‌اند که هر دوی آن‌ها با این بیت شریف درگیر شدند و وجه مشترک آن‌ها همین مساله بود و این از امتیازات بیت صدر در نزد خداوند است.
وی ابراز امیداری کرد: بازماندگان این بیت بتوانند ارزش‌ها و عظمت‌های بزرگ آنان را پاسداری کرده و شاهد تداوم این نبوغ پربرکت و بازدهی سرشار این خاندان باشیم.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با اشاره به اینکه «این خاندان بیشترین تهاجم را از سوی طاغوت‌ها شاهد بودند» افزود: یکی از برجستگی‌های آیت‌الله شهید سیدمحمدباقر صدر و امام موسی صدر، این است که جامعیت بین تعهد به اصالت‌ها و انفتاح به سایر گرایش‌ها و جریان‌ها داشته‌اند و این کار دشواری است که کمتر بین شخصیت‌های بی‌نظیر دیده‌ایم.
اراکی یادآور شد: آیت‌الله سیدمحمد باقر صدر یک فقیه کلامی، فیلسوف، اصولی، منطقی و یک عالم تمام عیار شیعی و متعهد به مبانی دینی بود که منبع این تفکر اصیل شیعی و اسلامی به حساب می‌آمد.
وی ادامه داد: ایشان یک متکلم تمام عیار شیعی، در فلسفه یک فیلسوف تمام عیار، فقیه برجسته، محقق و اصولی بود که می‌توان گفت بنیانگذار اصول و منطق معاصر است. به طوری که اصول نوینی که ایشان ارائه کرده‌اند، با عصر ماقبل خود متفاوت است و با این کار اجتهاد معاصر رنگ دیگری به خود گرفته است.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با اشاره به اینکه «شهید صدر یک ابداع و یک ساختار نوینی از فن جدaید به نام منطق دلالت ارائه کرده‌اند» گفت: منطق نوینی که حرف جدیدی داشت و این مایه تاسف است که در جهان اسلام، سطح علمی مجامع و مراکز علمی ما، پایین است که هنوز نظریه علمی ایشان در منطق استقراء در حوزه‌های علمیه ما مورد بررسی و فهم قرار نگرفته است تا به مجامع علمی دوردست منتقل شود.
اراکی تصریح کرد: در کشورهای عربی که حرکت علمی در آن‌ها متوقف شده است، هیچ امیدی نمی‌رود که این تفکرات اصیل شخصیت‌هایی همچن شهید صدر تبیین و معرفی شود، ولی در ایران اسلامی، تا حدودی این امیدواری می‌رود. البته ترجمه رسا و شایسته‌ای از آثار ایشان نشده و دانشمندان و مجامع علمی ارائه نکرده‌اند وگرنه تحول بزرگی در باب علمی و تفکر بشری است که باب جدیدی باز می‌کند.
وی در ادامه به امتیازات فکری دیگر شهید صدر اشاره کرد و افزود: ساماندهی و سازمان‌یافتگی فکری ایشان از این امتیازات به شمار می‌آید که در هر رشته که ایشان وارد شده، ابتکار و ابداعی داشته و یک ساختار ارائه کرده است. به عنوان مثال در عرصه فلسفه وقتی محتوایی که در مدرسه قم ارائه می‌شد، به دست ایشان رسید، آن را به یک محتوای فلسفی ساختارمند و سازمان‌یافته تبدیل کرد که کتاب «فلسفتنا» گویای این مدعاست.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی ادامه داد: در تفکر شیعی ایشان شخصیتی پایبند به اصول بودند، اما در عین حال اهل سنت و شیعه را فرزندان خود می‌دانستند به طوری که ایشان در دایره مدارس شیعی منحصر نشدند و تنها کتابی که در کتابخانه‌های شخصیت‌های اسلامی بویژه علمای سعودی رواج یافت و حضور داشت، کتاب‌های شهید صدر بود که توانست به آن سوی دیوار‌ها برود و مرز‌ها را بشکند.
اراکی ادامه داد: آقای صدر عراقی بود، اما وقتی امام خمینی (ره) قیام کرد، به شاگردان خود نامه نوشت که از این به بعد از مرجعیت من سخن نگویید و امروز پرچم دست امام خمینی (ره) است. همه ما باید از این پرچم حمایت و آن را برافراشته نگه داریم. این یعنی فنا شدن در اسلام و اهداف آن و جهانی فکر کردن آنچنان که اهل بیت (ع) فکر می‌کردند.
وی همچنین به تفکر تقریبی شهید صدر و امام موسی صدر اشاره کرد و گفت: تفکری که آنان داشتند، نشات‌گرفته از سیره و روش امیر مومنان علی (ع) است که امروز نامشان در میان اهل سنت به عنوان یک رهبر جهان اسلام مطرح است و علمای اهل سنت درباره ائمه (ع) کتاب می‌نویسند. بنابراین حرف ما در تقریب همین است که طوری عمل کنیم که جهان اسلام را در نظر داشته باشیم و با همه مسلمانان ارتباط داشته باشیم و این به معنای دست کشیدن به مسلمات و تشیع نیست.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی خاطرنشان کرد: باید ببینیم امام موسی صدر در بیست و چند سالگی که به لبنان رفتند چه تحولی در این کشور به وجود آوردند به طوری که امروز اگر حزب‌اللهی، املی، مقاومت اسلامی یا نهضت‌های آزادی‌بخش فلسطین، غزه و لبنان را می‌بینیم، از دستاوردهای امام موسی صدر است که بنیانگذار جریان سازمان‌یافته اسلامی بوده‌اند و امروز بازتاب این مقاومت‌ها را در بیداری‌های اسلامی مشاهده می‌کنیم که فساد این جریان‌های به ظاهر مبارز و از درون پوسیده را برملا کرد و جوانان را به حرکت در آورد.
وی با بیان اینکه «امام موسی صدر معتقد بودند فلسطین آزاد نمی‌شود مگر به دست انسان‌های مومن، متعهد و پایبند به ارزش‌ها» گفت: دقیقا این تعهد و پایبندی به ارزش‌ها، نقطه قوت ماست، همان کاری که امام موسی صدر در لبنان کردند و نهضت آزادی‌بخش سازمان‌یافته‌ای را بر مدار قیام برای مستضعفین و محرومین بنیانگذاری کردند.
اراکی اظهار کرد: روشی که امام موسی صدر در پیش گرفته‌اند، باعث شد که شیعه و سنی و مسیحی و یهودی و هر قوم و طایفه‌ای خود را از اتباع امام موسی صدر بدانند به طوری که طرفداران مسیحی و سنی ایشان در لبنان کم نبودند و این یک استراتژی هوشمندانه و دقیق بود. در عین اینکه یک فقیه شیعی و پایبند به همه معیارهای شیعی بوده است.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با بیان اینکه «پرچمی که امام موسی صدر برافراشت، در دفاع از محرومین و مستضعفین بود» گفت: نهضت‌های اسلامی در جهان اسلام باید از این استراتژی بهره بگیرند و بینند چگونه ایشان در لبنان موفق شدند، همان کاری که امام خمینی در ایران انجام دادند که حتی کمونیست‌ها و سنی و مسیحی و یهودی ایشان را امام خود اعلام کردند و این منطق انبیاء الهی است.
اراکی با تاکید بر اینکه «باید سیره سیاسی شخصیت‌هایی همچون شهید محمدباقر صدر، امام موسی صدر و امام خمینی (ره) بررسی، مطالعه و تبیین شود» گفت: این سیره سیاسی جای مطالعه و تحقیق دارد که کدام رهبران در دنیای معاصر اینگونه توانسته‌اند رفتار کنند. ما چنین شخصیت‌هایی داریم که برخوردار از سیره سیاسی مدبرانه، شجاعانه، اصیل، منطقی و اثرگذار بودند.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در پایان تاکید کرد: اهل سیاست و تحقیق باید نسبت به بررسی و شناخت استراتژی سیاسی این رهبران بزرگ، کاری تحقیقی و شایسته مطالعه انجام دهند.