الفقیر سید سلمان صفوی
آکادمی مطالعات ایرانی لندن – LAIS
تعقیبات مشترک، قرآن، اذکار و دعاهایى است که پس از هر نمازى خوانده مى شود. علاّمه مجلسى فرموده است: تعقیبات نماز، به قرآن و ذکر و دعایى گویند که پس از نماز، متّصل به نماز باشد، و افضل آن است که با وضو و نشسته و رو به قبله باشد، و بهتر آن است که همانند تشهد بنشیند و در اثناى تعقیب سخن نگوید، مخصوصاً در تعقیبات نماز مغرب. و برخى گفته اند همه شرایط نماز را در تعقیبات رعایت کند; ولى ظاهراً پس از نماز در هر حالى مشغول خواندن قرآن، ذکر و دعا باشد فى الجمله ثواب تعقیبات نماز را دارد; هرچند در حال راه رفتن باشد.)
از ائمّه اطهار(علیهم السلام) در تعقیبات نماز، دعاهاى فراوانى براى امور دنیا و آخرت وارد شده است، و چون بهترین عبادت جوارحى و بدنى، نماز است و تعقیباتى که وارد شده است در تکمیل نماز و رفع نواقص آن نقشى مؤثّر دارد و همچنین سبب ترفیع درجات و آمرزش خطایا و گناهان است و براى به دست آوردن حاجات مادی و معنوی نیز مفید است، تعقیبات نماز از مستحبات اکیده در متون روایی و کتب سیر وسلوک عرفانی است. لذا تعداد کمی از تعقیبات معتبرمشترک نمازهای روزانه که به تجربه پی آمدهای معنوی آن بدست آمده است ذکر میشود.
- تسبیحات حضرت زهرا(سلام الله علیها). امام صادق(علیه السلام) فرمود: «ما همان گونه که کودکانمان را به نماز امر مى کنیم، به تسبیح حضرت زهرا(علیها السلام) نیز دستور مى دهیم; آن را ترک مکن که هر کس بر آن مداومت ورزد، از سعادت محروم نخواهد شد». دستور تسبیح حضرت زهرا : امام صادق علیه السلام فرمود:« تسبیح حضرت زهرا به این صورت است: ۳۴ بار الله اکبر، ۳۳ بار الحمدلله، ۳۳ بار سبحان الله.» همچنین سنّت است که پس از تسبیحات حضرت زهرا(علیها السلام) یکبار لا اله الاّ اللّه گفته شود. اهمیت تسبیح حضرت زهرا علیهاسلام: امام صادق علیه السلام فرمودند:« تسبیح فاطمه زهرا بعد از هر نماز، نزد من از هزار رکعت نماز در هر روز محبوب‌تر است.». تسبیح تربت : فاطمه علیهاسلام تسبیحی با نخ پشمی درست کرده بودند و با آن ذکرها را شماره می کرد. وقتی که حمزه علیه السلام شهید شد، حضرت زهرا (ع) از خاک آن شهید تسبیحی ساخت. و این بود تا امام حسین علیه السلام به شهادت رسید. از آن پس از تربت پاک امام حسین علیه السلام تسبیح ساخته می‌شد و امام صادق علیه السلام فرمودند:« ثواب ذکر با تسبیح تربت امام حسین ۷۰ برابر است».
- استغفرالله الذی لا اله الاهوالحی القیوم ذوالجلال والاکرام و اتوب الیه.
- اعوذ بوجهک الکریم و عزتک التی لا ترام و قدرتک التی لا یمتنع شیئی من شرالدنیا و الاخره و من شرالاوجاع کلها، و لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم.
- اللهم انی اسئلک من کل خیر احاط به علمک، و اعوذ بک من شر کل شر احاط به علمک، اللهم انی اسئلک عافیتک فی اموری کلها و اعوذ بک من خزی الدنیا و عذاب الاخره.
- خواندن تسبیحات اربعه (سبحان الله والحمد لله و لااله الا الله و الله اکبر): سه، پنج، ده، سی یا چهل بار.
- یا من یفعل ما یشاء و لا یفعل ما یشاء احد غیره.( هر حاجت پس ارآن سوال کند، انشاءالله روا شود).
- اشهد ان لا اله الله وحده لا شریک له، الها واحدا، احدا صمدا، لم یتخذ صاحبه و لا ولدا.(ده بار).
- دعای وحدت: لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ، وَحْدَهُ وَحْدَهُ [وَحْدَه]، اَنْجَزَ وَعْدَهُ، وَ نَصَرَ عَبْدَهُ، وَ اَعَزَّ جُنْدَهُ، وَ غَلَبَ الاْحْزابَ وَحْدَهُ، فَلَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ، یُحْیى وَ یُمیتُ، وَ یُمیتُ وَ یُحْیى وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ.
- خواندن سوره حمد، چهار قل(ناس، فلق، کافرون، توحید)، آیت الکرسی، آیه شهادت، آیه ملک.
آیت الکرسی: «اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ ۚ لَا تَأْخُذُهُ سِنَهٌ وَلَا نَوْمٌ ۚ لَّهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ ۗ مَن ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِندَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ ۚ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ ۖ وَلَا یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ ۚ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ ۖ وَلَا یَئُودُهُ حِفْظُهُمَا ۚ وَهُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ * لَا إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ ۖ قَد تَّبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ ۚ فَمَن یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَیُؤْمِن بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَهِ الْوُثْقَیٰ لَا انفِصَامَ لَهَا ۗ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ * اللَّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّورِ ۖ وَالَّذِینَ کَفَرُوا أَوْلِیَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُم مِّنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُمَاتِ ۗ أُولَٰئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ».
آیه شهادت: شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَالْمَلاَئِکَهُ وَأُوْلُوا الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ (آل عمران: ۱۸).
آیه ملک: تَبَارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ (الملک.۱)