محقق، مهدی
مهدی محقق (متولد ۱۰ بهمن ۱۳۰۸ خورشیدی) فیلسوف، ادیب، فقیه، مجتهد، نسخه‌پژوه و پژوهشگر تاریخ پزشکی اسلامی، مصحح و شارح کتب ادبی و فلسفی و فقهی، استاد دانشگاه تهران است. وی اصالتی دامغانی از خاندان محقق داشته و در شهر مشهد به‌دنیا آمد و دارای مدرک دکتری الهیات و معارف اسلامی از دانشگاه تهران و دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران است. وی بنیان‌گذار دائرهالمعارف تشیع و عضو هیئت امنای بنیاد دائرهالمعارف اسلامی و رئیس اسبق انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و مدیر مؤسسهٔ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران ـ دانشگاه مک‌گیل و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.
از سال ۱۳۲۳ شروع به تحصیلات حوزه‌ای کرد و برای استفاده از محضر استادان بزرگ در سال‌های ۱۳۲۶ و ۱۳۲۷ به مشهد آمد و در مدرسهٔ نواب اقامت گزید و علوم حوزوی را در حوزه‌های علمیهٔ مشهد و تهران تا مرحلهٔ اجتهاد فرا گرفت و موفق به اخذ درجهٔ اجتهاد از آیت‌الله محمدحسین کاشف‌الغطاء و آیت‌الله محمدتقی خوانساری گردید. در سال ۱۳۲۷ وارد دانشگاه تهران شد و دورهٔ دکتری الهیات را در سال ۱۳۳۷ به پایان رسانید و در سال ۱۳۳۸ موفق به اخذ درجهٔ دکتری در زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران گردید و در سال ۱۳۳۹ پس از شرکت در آزمون دانشیاری به عضویت هیئت آموزشی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران درآمد. او در سواس، دانشگاه لندن، اکسفورد، و مک گیل کانادا تدریس و تحقیق کرده است. او جوایز و افتخارات متعددی کسب کرده است. از شاگردان مشهور او علی موسوی گرمارودی، کامران فانی و بهالدین خرمشاهی هستند.
کتاب‌های او اعم از تألیف و ترجمه و تصحیح و مجموعهٔ مقالات به هشتاد، و مقالات فارسی به عربی به یکصد و سی، و مقالات انگلیسی بیشتر از سی و پنج بالغ می‌شود. این مقالات در مجلات دانشگاه‌های ایران و نشریات علمی ایران و همچنین در مجلات علمی کشورهای انگلستان و فرانسه و آمریکا و ایتالیا و هلند و ترکیه و مصر و اردن و لبنان و سوریه و افغانستان و پاکستان و هندوستان چاپ و منتشر گشته‌است.
آثار در حکمت و فلسفهٔ اسلامی:
السیره الفلسفیه زکریای رازی
شرح بیست و پنج مقدمه ابن میمون، ابوعبدالله تبریزی
فیلسوف ری، محمدبن زکریای رازی
الاسئله و الاجوبه، پرسش‌های ابوریحان بیرونی و پاسخ‌های ابوعلی سینا
حدوث العالم، عمر بن غیلان مع الحکومه فی حجج المثبتین للماضی مبدأ زمانیا، الشیخ الرئیس ابو علی سینا
شرح حکمهالاشراق سهروردی، قطب‌الدین شیرازی
شرح منظومه حکمت، ملا هادی سبزواری، بخش امور عامه و جوهر و عرض، با مقدمه فارسی و انگلیسی و فرهنگ اصطلاحات فلسفی، به اهتمام توشی هیکو ایزوتسو و مهدی محقق
تعلیقه میرزا مهدی آشتیانی بر شرح منظومه حکمت، به تصحیح عبدالجواد فلاطوری و مهدی محقق
کتاب القبسات، میرداماد به اهتمام مهدی محقق
ترجمه انگلیسی شرح منظومه حکمت سبزواری، قسمت امور عامه و جوهر و عرض، به وسیله مهدی محقق و توشی هیکو ایزوتسو
شرح الاهیات من کتاب الشفاء، ملا مهدی نراقی
شرح منظومه حکمت سبزواری، بخش الاهیات بالمعنی الاخص، با مقدمه فارسی و انگلیسی و فرهنگ اصطلاحات فلسفی
الدراسه التحلیلیه لکتاب الطب الروحانی محمد بن زکریای رازی به زبان عربی و فارسی و انگلیسی
منطق و مباحث الفاظ، به اهتمام پروفسور توشی هیکو ایزوتسو و مهدی محقق
مجموعه سخنرانی‌ها و مقاله‌ها در فلسفه و عرفان اسلامی، به اهتمام مهدی محقق و هرمان لندلت
هزار پانصد یادداشت در مباحث لغوی و ادبی و تاریخی و فلسفی و کلامی و تاریخ علوم.
شرح بزرگ دیوان ناصر خسرو.