کتاب «موسیقی و عرفان» تالیف دکتر سید سلمان صفوی به زبان انگلیسی و فارسی از سوی آکادمی مطالعات ایرانی لندن منتشر شد. کتاب موسیقی و عرفان دارای یازده بخش، کتاب شناسی، نمایه و تصاویر در ۱۲۰ صفحه است.
فهرست مطالب کتاب عبارت است: چکیده، مقدمه، موسیقی عرفانی از دیدگاه روزبهان بقلی، موسیقی هرفانی از منظر پیشینی و پسینی، موسیقی عرفانی از منظر انتولوژیک و اپیستمولوژیک، تفاوت نگاه ملاصدرا و عرفا، خدمت تصوف به موسیقی اصیل، نسبت کلام و اوا در موسیقی، حلقه رابطه موسیقی با حکمت و عرفان، موسیقی و خلسه، فرجام سخن. نسبت و رابطه بین موسیقی و عرفان و تصوف از منظر آنتولوژیک، اپیستمولوژیک و فونکشنال در این تحقیق مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. از جنبه آنتولوژیک؛ «موسیقی عرفانی» تجلی جمال و نغمه الهی است که در عالم ناسوت بنا به مرتبه نفس و یقین موسیقیدان و نوازنده ظهور می‌‌یابد. موسیقی و عرفان از منظر اپیستمولوژیک نوعی از هستی (Existence) به معنای عرفانی است (یعنی جنبه ظلّی دارند) و هر دو روشی برای وصول به مبدأ اعلی به شمار میروند. بدین معنا که موسیقی علاوه بر این که گونهای از تجلی اسماء الهی است؛ از طریق «موسیقی عرفانی» امکان دستیابی به عالم ملکوت و لاهوت نیز فراهم می‌گردد. این جنبهی ترکیبی و نزدیکی موسیقی و عرفان است و حاصل همراهی آنها »بیداری» (Awareness) است. «بیداری»، معرفت، «آرامش» و «زیبایی» چهار جزء تفکیک‌ناپذیر «موسیقی عرفانی» است. «موسیقی عرفانی» یکی از کلیدهای دستیابی به حقیقت الهی است. البته از منظر عارفان و صوفیان؛ آن گونه از موسیقی که اسباب غفلت، جهل و گناه شود، مذموم و مطرود است و جایز نیست.
تاریخ فرهنگ انسان گواه است که در عموم ادیان، موسیقی از ابتدای تاریخ بشر به عنوان بخشی از ارتباط با حق و عبادت وجود داشته؛ اعم از ادیان ابراهیمی و ادیانی همانند شینتو، دائـو و بودایی[i] و به طور کلی هیچ جامعه عاری از موسیقی وجود نداشته است. آیت الله سید علی خامنه ای رهبر ایران راجع به موسیقی اصیل معتقد است که: «هنر موسیقی، تلفیقی از دانش، اندیشه و فطرت خداداد است؛ که مظهر فطرت خدادادی در درجه اول، حنجره انسان ها و در درجه دوم ساز ها است که به دست انسان ها ساخته شده است.پس می بینید که پایه، پایه ی الهی است. حال اگر در این زمینه به سراغ سروده های مولوی بروم و بگوییم موسیقی، انعکاس صدای افلاک است و آن را به عالم عرفانی مورد اشاره او وصل کنیم، از واقعیات به(عالم) تخیلات نقب زده ام. زیرا گفته های او در این خصوص، شبیه خیال است و و طبعاً مفهوم دیگری خواهد داشت».[ii] مثلا سمفونی شماره پنج بتهوون و سمفونی شماره شش چایکوفسکی مقبول اغلب خدا جویان عالم است.اما «موسیقی عرفانی» گونهای عمیق و معنوی از موسیقی است که همراه با معرفت الهی و زیبایی است و راه عبادت و سلوک الی الله را هموار میکند. مولف کتاب «موسیقی و عرفان»، دکتر سید سلمان صفوی، از نوادگان حضرت شیخ صفی الدین اردبیلی قدس سره، دانش آموحته حوزه علمیه قم و دانشگاه لندن در حوزه مطالعات دینی است. جدیدترین اثر او «فقه الله اکبر»(۱۳۹۶) است. وی سرپرست علمی و سرویراستار «دانشنامه معاصر قرآن کریم» است که در سال ۱۳۹۶ در قم و لندن منتشر شد.
[i]. Lawrence E. Sullivan (Editor), Enchanting Powers: Music in the World’s Religions (Religions of th World (Harvard)), 1997.
[ii] هنر از دیدگاه مقام معظم رهبری، دفتر نشر و فرهنگ اسلامی، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۷٫ به نقل از: http://www.asriran.com/fa/news/488050/%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%B8%D9%85-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%8A%D9%82%D9%8A-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D9%8A-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%A7%D8%B3%D8%AA