مراسم رونمایی از کتاب انگلیسی گزیده شعرهای دکتر سیدعلی موسوی گرمارودی شاعر و مترجم قرآن و پژوهشگر ادبی و دکتر علیرضا قزوه، شاعر و مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری شنبه ۲۱ اسفندماه با حضور جمعی از اهالی ادبیات و ترجمه در حوزه هنری برگزار شد. این دو اثر توسط آکادمی مطالعات ایرانی لندن در بریتانیا ترجمه و چاپ شده است.
دکتر شهیده صفوى از کودکی در لندن زندگی میکند و فارغ التحصیل از دانشکده پزشکى لندن است و متخصص پزشکى داخلى و فوق تخصص پزشکى ریه می باشد. علاوه بر فعالیت هاى پزشکى و تحقیق بالینى، دکتر صفوى علاقه ویژه اى به ادبیات دارد. او اخیرا برنده اول مسابقه داستان کوتاه کالج سلطنتى پزشکان انگلیس بود. دکتر صفوى تا کنون چندین کتاب از انگیسى به فارسى ترجمه کرده است. او مفتخرست که موفق به ترجمه گزیده اشعار دکتر سید موسوى گرمارودى شده است، و در حال حاضر ترجمه گزیده اشعار دکتر قیصر امین پور و سلمان هراتى را در دست دارد. وی مترجم گزیده شعر استاد گرمارودی است. دکتر صفوی از ویراستاران مجله انگلیسی ترانسندنت فیلوسوفی است که در لندن منتشر میشود.
مترجم گزیده اشعار قزوه حجت الاسلام سید صدرالدین صفوی است. وی نایب رییس آکادمی مطالعات ایرانی لندن است،صفوی تحصیلات دانشگاهی در حوزه فلسفه دین، تاریخ هنر و امنیت بین الملل را در دانشگاه لندن سپری کرده است. وی از فعالان سیاسی و دانشجویی در دانشگاه لندن بوده و از بنیانگذاران مجمع دانشجویان مسلمان در بریتانیا و همچنین مسئول ضد نژاد پرستی اتحادیه دانشجویان دانشگاه SOAS از بوده است. وی دستیار سر دبیر مجله Transcendent Philosophy و Just Peace Diplomacy Journal است. صفوی در حال حاضر ترجمه کتاب عرفان ثقلین تالیف دکتر سید سلمان صفوی به زبان انگلیسی و کتاب Decrypting Rumi’s Mathnawi تالیف دکتر مهوش السادات علوی به زبان فارسی را در دست دارد.
در ابتدای این مراسم، حجت الاسلام والمسلمین دکتر سیدسلمان صفوی رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن توضیحاتی درباره این دو اثر ارائه کرد و گفت: ترجمه این آثار بر اساس راهبردی است که درباره بازسازی چهره ایران در غرب داشتیم. ایران در کشورهای غربی با نام هسته‌ای و تروریسم گره خورده است. ما در جنگ اقتصادی، نرم‌افزاری و فرهنگی با غرب هستیم و لازم است چهره و هویت ایران آن گونه که هست نشان داده شود.
وی ادامه داد: ایران‌شناسی در غرب، فعالیت دارد و به عنوان آکادمی ایران شناسی در لندن رویکرد جدیدی را معرفی کرده‌ایم. چرا که پیش از این، ایران شناسی در کشورهای غربی، مترادف با باستان‌شناسی تاریخی بوده است و پژوهشگران غربی تنها تمدن ایرانی را بررسی کرده‌اند و تاریخ تازه‌ای برای ایران ساخته اند و تمدن کشورمان را تمام شده تلقی کرده اند.
صفوی با تاکید بر اینکه امروز میراث دار سنت عظیم هستیم، گفت: شعر ایرانی مبتنی بر روح است و از فردوسی تا گرمارودی ادامه داشته است. این محتوا و مضمون به عنوان یک سنت ادامه داشته است. نهادهای غربی کارهای جدی و اساسی برای معرفی چهره فرهنگی ایران انجام نداده اند و از دوران معاصر در غرب چیزی موجود نیست و کسی از شرایط فرهنگی و هنری امروز ایران اطلاعی ندارد.
وی خاطرنشان کرد: شعری که از ایران در غرب وجود دارد، عموما شعر پیش از پیروزی انقلاب اسلامی است و آن شعر هم غالبا اشعار سکولار است و از شاعرانی که پس از انقلاب فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و یا شاعرانی که پیش از انقلاب در حوزه شعر مذهبی و متعهد کار کرده اند اثری ترجمه نشده است.
این متفکر و پژوهشگر گفت: نهادهای ایرانی برای معرفی ادبیات انقلاب در کشورهای غربی تلاشی نکرده اند و نهادهای خارجی هم تمایلی برای این کار نداشتند. امیدوارم با توافقی که بین حوزه هنری و آکادمی لندن صورت گرفته است، بتوانیم گامی موثر در این راه برداریم. همچنین امیدواریم پس از انتشار ۱۰ جلد ترجمه شعر پس از انقلاب اسلامی ایران، ۱۰ جلد تفسیر این آثار را نیز به عنوان مرجع به کتابخانه‌های جهان ارائه دهیم. این ۱۰ جلد به زبان علمی و آکادمیک خواهد بود.
دکتر صفوی در تحلیل شعر گرمارودی گفت: مشخصات شعر استاد گرمارودی هارمونی خلاقیت، جوشش، دانش، قرآن، حدیث، تاریخ، دغدغه های عصر حاضر، انسانیت، آزادی و مقاومت. در ترجمه شعر او مترجم ۴۰ تعلیقه نوشته که ارجاعات شاعر به قران، حدیث و وقایع تاریخی را برای خواننده انگلیسی توضیح داده است.
در شعر گرمارودی ارجاع به مبانی متافیزیکی و عرفان نظری بخصوص وحدت وجود به وفور دیده میشود مانند غوغای خاموش علف. فتوت ایرانی و و پیوند دادن گذشته تاریخ ایران و زندگی امروز نظیر روزهای کودکی و اشاره به عیاران، ابومسلم، شمر و پاسبان.
شعر محبوبه شب، غوغای کم نظیر دیالوگ، روح متلاطم شاعر با تاریخ، قرآن، عرفان، عشق و فاطمه است. و مالامال از انواع آرایه های ادبی. و بعایت سخت در ترجمه بخاطر لغات چند پهلوی آن مثل صفت پتیاره برای کلیوپاترا. ترکیب عرفان و سیاست و تعهد اجتماعی در شعر فرصت کم است. او در این شعر از پیوستگی انسان و طبیعت، بیداری، نماز، درویشی و تنهایی سخن میگوید و از کانال ان گریز به جنگ طبقاتی و رنج و درد کارگران و کشاورزان میزند و لزوم قیام در مقابل استثمار و استبداد را در پرتو نون والقلم و مایسطرون فریاد میزند.
او در شعر یلگی، دلتنگی و مخمصه های انسانی را با اشاراتی به غار افلاطونی و گرگ توماس هابز غمناکانه زمزمه کرده است.
او در شعر مومیایی، در اهمیت انسان و درد و فلاکت او میگرید او هم صدا با برتولت برشت در نمایشنامه استثنا و قاعده از انسانیت و گم شدن ان می سراید و فرعون و هیتلر و نیل و کوره های ادم پزی را بهم وصل میکند تا پیوستگی تاریخ و استمرار جنگ هابیل و قابیل را یاداور شود ولکل فرعون موسی.
دکتر صفوی در تحلیل شعر قزوه گفت:
تلفیقی از عرفان مانند در صف، متن و جلد، قنوت.
اسلام سیاسی مانند دادگاه رسمی است،
مشکلات جهانی نظیر محیط زیست مانند شعر از دست ما که در نقد تعرض بیرحمانه مدرنیته به حقوق زمین است و از این جهت هماهنگ با جنبش سبزها در غرب است.
و یا نقد تمدن صنعتی در شعر کارت پستال که هم صدا میشود با روسو.
یا شعر رفت و آمد در نقد عشق مجازی هوسناک است که در ادامه سنت شعری ایران همچون مولانا در مثنوی است. عشقهایی که از پی دلقی بود عشق نبود عاقبت ننگی بود.
در برخی اشعارش نشانه های اگزیستانسالیسم الهی و دلهره و اضطراب و مرگ اگاهی کیز که گاری دیده میشود نظیر شعر زلزله، دیوار مرگ، عادت و راه اهن.
سید صدرالدین صفوی: شعر در ترجمه باید بازسازی شود، نه بازنویسی!
در ادامه این مراسم حجت الاسلام سید صدرالدین صفوی، مترجم گزیده اشعار علیرضا قزوه نیز با بیان این که ترجمه همچون هنر است، اظهار کرد: مهم است که در ترجمه، نگاه هنرمندانه ای وجود داشته باشد. مهم ترین قسمت ترجمه شعر، این است که اشعار را بازسازی کنیم، نه اینکه به بازنویسی اشعار بپردازیم.
وی همچنین گفت: کتاب های انگلیسی و فرانسه به فارسی ترجمه می شود؛ در حالی که باید برعکس باشد و باید فرهنگ خود را به دیگر کشورها معرفی کنیم. باید تجربه های مشترک انسانی را به اشتراک بگذاریم و از مشترکات بگوییم.
وی در پایان سخنانش به ترجمه ۸ اثر دیگر از شاعران معاصر فارسی همچون قیصر امین‌پور و طاهره صفارزاده به زبان انگلیسی خبر داد.
گرمارودی: ترجمه بر روی لبه تیز قرار دارد
سیدعلی موسوی گرمارودی، شاعر پیش‌کسوت کشور، نیز با بیان اینکه ترجمه کاری بسیار مشکل است، عنوان کرد: ترجمه از هر زبانی به زبان دیگر ظرافت های زیادی بسیاری دارد؛ چرا که اگر ترجمه بخواهد به متن وفادار باشد، زیبایی را از دست می‌دهد و اگر بخواهد زیبایی داشته باشد، وفاداری را از دست خواهد داد. به همین دلیل هم معتقدم تیزی و خطرناک بودن لبه‌ای که ترجمه روی آن قرار گرفته، بسیار مهم است. ترجمه به ویژه ترجمه شعر، بسیار سخت است.
این شاعر کشور همچنین گفت: با این نگاه که می‌توانیم آثاری برای ترجمه و متناسب با فرهنگ و محیط دیگر کشورها بنویسیم مخالفم. شعر باید به سراغ شاعر بیاید. به محض اینکه در هنر به سراغ موضوع برویم، آن اثر دیگر هنر نیست. موضوع باید از هنرمند سراغ بگیرد. مترجم باید به هر دو حوزه زبانی چنان تسلط داشته باشد که مفاهیم و ظرافت‌ها را به درستی برگرداند.
بیدج: استقبال از آثار ادبی در خارج از مرزها، به دلیل اتکای بر فرهنگ است
موسی بیدج، شاعر و مترجم ادبیات عرب، نیز اظهار داشت: اگر نوشته ها و آثار ادبی کشورمان در خارج از مرزها با استقبال مواجه میشود، به دلیل اتکای بر فرهنگ است. صحبت‌هایمان باید مبتنی بر زبان و فرهنگ شود.
وی درباره ترجمه اشعار موسوی گرمارودی و علیرضا قزوه نیز گفت: سید صدرالدین صفوی که این آثار را ترجمه کردند، مترجم نیتیو (محلی و مادرزاد) محسوب می‌شوند؛ چرا که ایشان از ۵سالگی در لندن بزرگ شده‌اند و قطعا ترجمه بسیار خوبی ارائه داده‌اند. حال اگر در کتابی چند اشتباه هم به چشم بخورد، مشکلی نیست و باید دید که کلیت ترجمه چگونه بوده است.
ترکی: در ترجمه ادبیات بعد از انقلاب خلاء داریم
محمدرضا ترکی نیز در این نشست با بیان اینکه ادبیات پیش از پیروزی انقلاب اسلامی به نحوی به دنیا معرفی شده است، گفت: خلائی که وجود دارد، درباره ادبیات بعد از انقلاب است که خوشبختانه توسط مترجمان و برخی نهادها، این خلاء نیز در حال پر شدن است.
مومنی‌شریف: در ترجمه ادبیات انقلاب، دیر اقدام کرده‌ایم
محسن مومنی‌شریف، رئیس حوزه هنری، در این نشست با تاکید بر اینکه ادبیات کشورمان در حال تبدیل شدن به یک جریان است، عنوان کرد: فعالیت‌هایی که توسط مترجمان جوان کشورمان در حال انجام است، باعث شده روند ترجمه ادبیات انقلاب، سرعت بگیرد. به تازگی ۱۶ نسخه کتاب ترجمه در حوزه هنری رونمایی شد و این نوید از سرعت یافتن این جریان می‌دهد.
وی با ابراز تاسف از اینکه در زمینه ترجمه دیر اقدام کرده‌ایم، گفت: بعد از هر انقلاب، آن جریان ادبیات خود را به همراه دارد و برای دیگران مهم است که بدانند آن انقلاب با چه ادبیاتی خود را معرفی میکند. این مسئله در مورد ما هم صادق بود. پس از اتفاق افتادن هر انقلاب، مشتاق بودیم تا به ادبیات آن انقلاب پی ببریم.
وی با ابراز خرسندی از حرکت رو به جلو ترجمه در سال‌های اخیر از فعالیت‌ها و همکاری‌های آکادمی مطالعات ایرانی لندن در این زمینه تشکر کرد.
