دکتر رضا داوری اردکانی در مقدمه کتاب «فلسفه، ایدئولوژی و دروغ» می نویسد: دروغ وجود آدمی را تباه می کند و آینده زندگی را به خطر می اندازد. در جهان همیشه دروغ بوده است، اما بنای جهان بر صدق و راستی استوار است. اگر صدق و صفا از میان برود و فراموش شود و دروغ، زبان و جان را به تسخیر درآورد، باید در انتظار فاجعه بود.
کلید واژگان: دروغ، فلسفه، ایدئولوژی، داوری اردکانی، سیاست، خشونت.
***
کتاب فلسفه، ایدئولوژی و دروغ در تفسیر پایان محاوره کتاب «فلسفه، سیاست و خشونت» اثر دکتر داوری اردکانی نوشته شده است و به این جهت می توان آنرا مجلد دوم کتاب «فلسفه سیاست و خشونت» خواند.
دکتر رضا داوری اردکانی در پایان آن محاوره در پاسخ به این پرسش که فلسفه با یأس چه مناسبت دارد نوشته است: «یأس نه بلکه دروغ نگفتن به چشم و گوش و دل و جان».
رئیس فرهنگستان علوم در ابتدای مقدمه کتاب می نویسد: «این پاسخ که قدری متشابه و مبهم است به بحران اخلاق در زمان ما و انحطاطی که جهان را به خطر انداخته است باز می گردد. پس باید در توضیح آن سعی شود.»
نویسنده در بخشی از مقدمه مفصل کتاب آورده است: «این دفتر دو بخش دارد و هر یک از دو بخش شاید شرح و توضیح و تفصیل مطالب بخش دیگر باشد. من آنرا برای آنکه پژوهشی در راستگویی و دروغگویی باشد، ننوشته ام.» این یادداشتها با توجه به اینکه دروغ کاری بسیار عادی و شایع و همه جایی است و با این نگرانی که روابط آدمیان نمی تواند بر مبنای دروغ استوار شود، نوشته شده است و نویسنده تصریح می کند که: «مهم این است که از وخامت وضع بیگانگی و بی پناهی مردمان در جهان نیست انگار کنونی غافل نباشیم و دروغ و نفاق ناشی از این بیگانگی و بی پناهی و نیز گسیختگی پیوندها و پیمانها را ناچیز نینگاریم. شاید نتوان یک جهان بشری بدون دروغ ساخت اما همیشه و پیوسته در جهان پر از دروغ هم نمی توان به سر برد. اگر دروغ را نتوان به کلی از میان برداشت لااقل نباید بگذاریم که زشتی آن از یادها برود و امری عادی و مباح تلقی شود.»
داوری در پایان مقدمه کتاب توضیح می دهد: «لحن نوشته در بعضی جاها تلخ است، اما این تلخی در جنب تعظیم به صدق و صدیقان نباید چندان ناگوار باشد. من چشم خود را به روی خوبیها و زیباییها نبسته ام و نمی خواهم همه از زشتی و پلشتی بگویم اما وقتی به جای دیدن و گفتن خوبیها و زیباییها، زشتیها و بدیها را زیبایی و خوبی می خوانند از یادآوری این تحریف و دروغ خودداری نباید کرد. دروغ وجود آدمی را تباه می کند و آینده زندگی را به خطر می اندازد. در جهان همیشه دروغ بوده است، اما بنای جهان بر صدق و راستی استوار است. اگر صدق و صفا از میان برود و فراموش شود و دروغ زبان را و جان را به تسخیر درآورد، باید در انتظار فاجعه بود.»
کتاب حاضر مشتمل بر ۲ بخش با عناوین: «ملاحظاتی درباره راستی و راستگویی» و «زبان، خاموشی و دروغ» است. بخش اول ۱۰ فصل و بخش دوم ۷ فصل دارد. عناوین ۱۷ فصل کتاب عبارتند از:
– دروغ چیست؟
– دروغ و مصلحت و حقیقت
– جایگاه دروغ در زبان
– راستی و آزادی در سخن
– گوینده سخن و قصد او
– دروغ و مصلحت
– فاش گویی و فضیلت آزادی
– سیاست و دروغ
– دروغ در تبلیغات و تاریخ نویسی
– مروری دوباره در ا نواع دروغ و صور دروغگویی (دروغ سازمان یافته)
و اما بخش دوم:
– دروغ در شعر و صدق در زبان اهل معرفت
– راستی و مرگ
– دروغ در عصر اطلاعات و وضع توسعه نیافتگی
– دروغ سیاستمدار و دروغ دانشمند در سیاست و جامعه
– دروغ در زبان غالب و در سخن قدرت
– شعر، افشاگر جهان دروغ
– اخلاق در ذیل سیاست
در پایان کتاب فهرست اعلام و فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات خاص آمده است.
کتاب «فلسفه، ایدئولوژی و دروغ» در شهریور سال ۱۳۹۲ در ۲۸۲ صفحه و به شمارگان ۱۱۰۰ نسخه توسط انتشارات سخن منتشر شده است.