آکادمی مطالعات ایرانی لندن(LAIS)
آیت الله دکتر مهدی حائری یزدی خلف صالح مرجع بزرگ شیعه و مؤسس حوزه علمیه قم حضرت ایت الله عبدالکریم حائری یزدی ، در سال ۱۳۶۱ شروع به تدریس یک سلسله دروس اعتقادی کردند. ایشان مبنای کتاب درسی خود را اصول کافی قرارداد. اصول کافی یکی از کتب اربعه شیعه و موردعنایت علمای شیعه از قدیم تا به حال است. مقصود اصلی وی کتاب توحید اصول کافی بود و لکن نخست از اول کتاب العقل و الجهل اصول کافی آغاز کرد زیرا مقدمه ورود به مباحث اعتقادی عقل است.مباحثی که در توحید اسلام و بویژه شیعه امامیه از ناحیه کتاب و سنت وارد شده مباحث مربوط به معرفت شناسی عقل مقدم بر مباحث شناخت توحید است. وی در خلال بحثهایی که در ابواب مختلف توحید مطرح میکنند به اکثر مسائلی که در بقیه کتاب توحید میآید به نوعی اشاره و به بحث آنها پرداخته است.
این شرح دارای علوم و معارف بلندی است که در عین تبیین تفکر شیعه امامی و عقاید اسلامی در صورت لازم دیدگاهها و نظرات فیلسوفان غربی و متکلمین نیز مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
مرحوم حائری یزدی در تدریس و شرح اصول کافی توجه به دو شرح ملاصدرا و علامه مجلسی دارد. در موارد متعددی به مباحث مهم فلسفی نیز پرداخته است. در عین تبیین نظرات ملاصدرا و در مواردی نیز به نقد ملاصدرا- و همچنین علامه مجلسی- پرداخته اند. این شرح را میتوان یکی از بهترین شروحی نام برد که تا به اکنون بر اصول کافی نگاشته شده است.
اولین درس اصول کافی ایشان به تاریخ ۳۱/۲/۱۳۶۱ و تاریخ آخرین جلسه به تاریخ۲۱/۱۱/۱۳۶۳ رقم خورده است. این کتاب را پدر مرتضی پویان که در تمامی این جلسات شرکت کرده و جزوه ایشان منبع چاپ این کتاب بوده توسط مرتضی پویان ویرایش و به دست چاپ سپرده شد.
استاد حائری هریک از ابواب عقل و جهل و توجید اصول کافی را از منظر لغوی، رجالی، روایی و به ویژه عقلی مورد تحقیق و بررسی و مداقه عقلی خود قرار داده است. وی در خلال شرح روایات به نقل شرح اصول کافی ملاصدرا و علامه مجلسی اشاره کرده و در صورت اختلاف نظر میان آن دو به داوری میان آنها میپردازد.
آنچه در این کتاب بسیارمهم است این است که نگارنده در خلال شرح روایات به بسیاری از نکات جدید و مسائل دقیق عقلی و روایی و یا بعضاً عرفانی و اخلاقی اشاره میکند.وی مسائل ابتکاری و بنیادین زیادی را در شرح روایات مطرح و با حدت ذهنی خود به توضیح و تبیین آنها پرداخته که در فهم روایات و مراد کلام امام معصوم به طالبان حق و حقیقت مکم شایانی میکند.
این کتاب نه شرحی صرفاً عقلی و یا نقلی از روایات بلکه به حق شرحی نقلی و عقلی است که در نوع خود بی سابقه است.
کتاب دارای مقدمه اول: اصول اعتقادی باید استدلالی باشند و مقدمه دوم: روش اسدٌ و اخصر و مقدمه سوم: کتاب اصول کافی و مقدمه چهارم: چگونگی روش تفسیر روایت و مقدمه پنجم: علم رجال است.
فهرست کتاب از این قرار است: کتاب العقل و الجهل از حدیث اول تا سیزدهم در هفده بخش و در باب حدوث العالم و اثبات المحدث حدیث اول تا چهارم و در باب اطلاق القول بأنٌه شیء حدیث اول باب انٌه لا یعرف الا به حدیث اول باب ادنی المعرفه یک حدیث باب المعبود حدیث اول و دوم باب الکون و المکان حدیث اول و دوم و باب النٌسبه حدیث دوم و باب النهی عن الکلام فی الکیفیه حدیث اول تا چهارم باب آخر و هو من الباب الول حدیث اول و دوم و باب الاراده أنٌها من صفات الفعل و سائر صفات الفعل حدیث دوم تا ششم باب حدوث الأسماء حدیث دوم و چهارم باب معانی الأسماء و اشتقاقها حدیث دوم تا نهم باب آخر و هو من الباب الأول الا… حدیث اول و دوم باب تأویل الصمد حدیث دوم باب الحرکه و الانتقال حدیث اول. در آخر هم فهرست تفصیلی و منابع آمده است.
کتاب شرح اصول کافی برای نوبت اول پاییز ۹۱ در شمارگان ۱۵۰۰ و در۵۶۷صفحه از سوی انتشارات حکمت روانه بازار کتاب شده است.
کلید واژگان: شرح اصول کافی، فلسفه، اسلام، حائری یزدی، حکمت.