دکتر محمد سلطانی
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان
چه زیبا نامی و چه دلبرانه یادی، که نامت رضایت خاطر آورد و یادت دل از دست ببرد! از سوی همه دوستدارانت می گویم که شاید سالی بیاید و بگذرد و خویشاوندان خویش را نبینیم و دشوار نباشد؛ ولی مگر می شود سالی بگذرد و در برابرت دست بر سینه نایستیم و لب به سلام نگشاییم و چشم به اشتیاق دیدارت تر نکنیم! امام رووف، هدیه خداوند به ما ایرانیان، گلی از بوستان خاندان محمد و علی علیهماالسلام که در دیار ما آرام گرفت. و هر چند بار که به زیارتت آیم باز هماره دل بی قرار و چشمی ناآرام و بی دست و پای و دوان دوان سوی تو آرم و آیم….
سالهاست که زیارتنامه ای برای آن امام مهربان یافته ام، زیارتنامه ای که نه در مفاتیح ثبت شده و نه در زیارتنامه هایی که آستان قدس انتشار داده است. زیارتنامه هفت حدیث در برخی از کتب زیارت و دعا مانند ضیاء الصالحین، مصابیح الجنان و منتخب حسنی یافت می شود، احادیث درون آن معتبر و مستند هستند و مفاد آن همه درود و سلام بر پیامبران الهی و امامان معصوم و بیان فضائل ایشان است. متن زیارتنامه و بازگردانش به پارسی را حروفچینی نمودم ولی کسی در چاپ آن یاریم نکرد تا ماه رمضان گذشته که همراهانی در این کار یافتم. آنچه در پیش روی دارید زیارت هفت حدیث امام رضا، ترجمه پارسی آن و پی نوشتی درباره آداب زیارت امامان معصوم است. امید است که خداوند بپذیرد و پاداش دهد و ما را با آنکه در دل دوستش داریم و بر زبان مدحتش گوییم؛ در دنیا و آخرت همراه نماید.
زیاره الامام الرضا علیه‌السلام المعروف بـ(الاحادیث السبعه)
السَّلامُ عَلَى غَوْثِ اللَّهْفانِ وَ مَنْ صارَتْ بِهِ اَرْضُ خُراسان خراسانَ
وردت نصوص کثیره عن النبی الاکرم و الائمه الاطهار فی فضل زیاره الامام علی بن موسى الرضا. و اتباع مدرسه اهل البیت و شیعتهم یشدّون الرحال الیه و یزورونه و یطلبون الحوائج من الله عنده فانّه الوسیله الى الله و الشفیع لدیه، بل کل من عرف الامام و کرامته من المسلمین و غیرهم احبه و ارتضاه و اشتاق الى زیارته فان الله جعل افئده الناس تهوی الیه! و من بین ما ورد فی کیفیه زیاره الامام، توجد زیاره تحتوی سبعه احادیث من النبی و امیرالمومنین و الامام الباقر و الصادق و الرضا علیهم‌السلام فی فضل زیاره الامام الرضا و آثارها فی الدنیا و الآخره، احادیث مسنده و معتبره و مأثوره توجد فی کتب الحدیث و سیره اهل البیت و نص الزیاره بنفسه فقد ورد فی کتاب ضیاء الصالحین و المنتخب الحسنی؛ لکن العمومات الداله على فضل الصلاه و السلام على النبی و اهل بیته و ذکر فضائلهم و اخبارهم تدلّ علی استحباب زیاره الامام بهذه الزیاره المحتویه على السلام و الصلاه علیه و على آبائه الطاهرین و تذکار فضائلهم مضافا الى ان ما فی هذه الزیاره لیست الا ما افادته الاحادیث المستفیضه. و بما انّ زیاره سبعه احادیث لیست فی “مفاتیح الجنان”، هممت بطبعها و نشرها حتى یستفید منها زوار الامام الرضا و اعاننی فی ذلک بعض الاخوان الخیرین. نسئل الله تعالى ان یوفقنا لمرضاته و ان یتقبل منّا فانّه شاکر علیم.
بسم الله الرحمن الرحیم
أَشهَدُ أَنْ لا إله إلا اللهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لهُ وَ أَشهَدُ أَنَّ مُحَمَّدَاً عَبدُهُ و رَسُولُهُ، اَلّلهُمَ صَلِّ عَلَى مُحمَّدٍ وَ آلِ مُحمَّدٍ، الّلهُمَ صَلِّ عَلى المَلائِکَهِ المُقَرَّبین، الّلهُم صَلِّ عَلی الاَنْبیاءِ وَ المُرسَلین، الّلهُمَ صَلِّ عَلی الاَئِمَهِ المَعْصُومین، الّلهُمَ صَلِّ عَلى مَولانا وَ مُقْتَدانا اِمامِ الهُدْی وَ العُروَهِ الوُثْقى و حُجَّتِکَ عَلى أَهْلِ الدُنْیا، اَلَذی قالَ فی حَقِّهِ سَیِّدُ الوَرى و سَنَدُ البَرایا: سَتُدْفَنُ بَضْعَهٌ مِنّی بِأَرْضِ خُراسان، مازارَها مَکرُوبٌ إِلاّ فَرَّجَ اللهُ کَرْبَهُ ، وَ لا مُذْنِبٌ إلاّ غَفَرَ اللهُ ذَنْبَهُ. (۱) الّلهُمَ بِشَفاعَتِهِ المَقْبُولَهِ وَ دَرَجَتِهِ الرَفیعَهِ أَسْئَلُکَ اَنْ تُنَفِّسَ بِهِ کَرْبی وَ تَغْفِرَ بِهِ ذَنْبی وَ تُسْمِعَهُ کَلامی وَ تُبَلِّغَهُ سَلامی. اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا حُجَهَ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا نُورَ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا عَیْبَهَ عِلْمِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مَعْدِنَ حِکْمَهِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا حامِلَ کِتابِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا حافِظَ سِرِّ اللهِ، أَنْتَ الَذی قالَ فیکَ قاتِلُ الکَفَرَهِ وَ قامِعُ الفَجَرَهِ عَلیٌّ اَمیرُالمُؤمِنین وَ وَصیُّ رَسُولِ رَبِّ العالَمین، صَلَواتُ اللهِ وَ سَلامُهُ عَلیه، سَیُقْتَلُ رَجُلٌ مِن وُلْدی بِأَرْضِ خُراسان بِالسَمِّ ظُلْماً اِسْمُهُ اِسْمی وَ اِسمُ أَبیه اِسمُ ابْنِ عِمرانَ مُوسى، ألا فَمَنْ زارَهُ فی غُرْبَتِهِ غَفَرَ اللهُ ذُنُوبَهُ ما تَقَدَّمَ مِنها وَ ما تَأَخَّرَ وَ لَو کانَتْ مِثلُ عَدَدِ النُجُومِ وَ قَطْرِ الأَمْطارِ وَ وَرَقِ الأَشْجارِ. (۲) مَولایَ، مَولایَ هاأَنَا واقِفٌ بَینَ یَدَیکَ وَ ذُنُوبی مِثلُ عَدَدِ النُجُومِ وَ قَطْرِ الأَمْطارِ وَ وَرَقِ الأَشْجارِ وَ لَیسَ لی وَسْیلَهٌ اِلى مَحْوِها إِلاّ رِضاکَ، مَولایَ ما أَحْسِبُ فی صَحیفَتی عَمَلاً اَرْجى عِندی مِن زِیارَتِکَ، کَیْفَ وَ قَد قالَ فی حَقِّها باقِرُ عِلْمِ الاَوَّلینَ وَ الآخِرینَ، صَلَواتُ اللهِ عَلَیهِ: یَخْرُجُ رَجُلٌ مِن وُلْدِ مُوسى، اِسْمُهُ إِسْمُ أَمیرِالمُؤمِنینَ علیه السلام، فَیُدْفَنُ بِأَرْضِ خُراسان، مَنْ زارَهُ عارِفاً بِحَقِّهِ أَعْطاهُ اللهُ أَجْرَ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الفَتْحِ وَ قاتَلَ. (۳) فَأَتَیتُکَ زائِراً لَکَ عارِفاً بِحَقِّکَ عالِماً بِأَنَّکَ اِمامٌ مُفْتَرَضُ الطاعَهِ غَریبٌ شَهیدٌ راجیاً بِما قالَهُ الصادِقُ عَلَیهِ الصَلوهُ و السَلامُ: یُقْتَلُ حَفَدَتی بِأَرْضِ خُراسان فی مَدینهٍ یُقالُ لَها طُوس، مَنْ زارَهُ عارِفاً بِحَقِّهِ أَخَذْتُهُ بِیَدی یَومَ القیامَهِ وَ أَدْخَلْتُهُ الجَنَّهَ وَ إِنْ کانَ مِنْ أَهْلِ الکَبائِرِ. قیل لَه: ما عِرفانُ حَقِّهِ؟ قالَ: العِلْمُ بِأَنَّهُ إِمامٌ مُفْتَرَضُ الطاعَهِ غَریبٌ شَهیدٌ، مَنْ زارَهُ عارِفاً بِحَقِّهِ أَعطاهُ اللهُ أَجْرَ سَبْعینَ شَهیداً مِمَّنْ اِسْتُشْهِدَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیهِ وآلِهِ. (۴) یَابْنَ رَسُولِ اللهِ، یَابْنَ اَمیرِالمُؤمِنینَ أَبْتَغی بِزیارَتِکَ مِنَ اللهِ تَعالى غُفْرانَ ذُنُوبی وَ ذُنُوبِ والِدَیَ وَ المُؤمِنینَ وَ المُؤمِناتِ وَ أَسْأَلُکَ الأِتْیانَ المَوعُودَ فی المَواطِنِ الثَّلاثِ عِنْدَ تَطائِرِ الکُتُبِ وَ عِنْدَ الصِّراطِ وَ عِنْدَ المیزانِ (۵) وَ قُلْتَ وَ قَولُکَ حَقٌّ: أَنَّ شَرَّ ما خَلَقَ اللهُ فی زَمانی یَقْتُلُنی بِالسَمِّ ثُمَّ یَدْفُنُنی فی دارِ مَضْیعَهٍ وَ بِلادِ غُرْبَهٍ، أَلا فَمَنْ زارَنی فی غُرْبَتی کَتَبَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ لَه أَجْرَ مِأَهِ أَلْفِ شَهیدٍ وَ مِأَهِ أَلْفِ صِدِّیقٍ وَ مِأَهِ أَلْفِ حاجٍّ وَ مُعْتَمِرٍ وَ مِأَهِ أَلْفِ مُجاهِدٍ وَ حُشِرَ فی زُمْرَتِنا وَ جُعِلَ فی الدَّرَجاتِ العُلى مِنَ الجَنَّهِ رَفیقُنا. (۶) الحَمدُ لِلّهِ الذی وَفَّقَنی لِزیارَتِکَ فی البُقْعَهِ التی قُلْتَ فی حَقِّها هی وَ اللهِ رَوْضَهٌ مِن رِیاضِ الجَنَّهِ، مَنْ زارَنی فی تِلکَ البُقْعَهِ کانَ کَمَنْ زارَ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیه وَآلِهِ، وَ کَتَبَ اللهُ لَهُ ثَوابَ أَلْفِ حَجَّهٍ مَبْرُورَهٍ وَ أَلْفِ عُمْرَهٍ مَقْبُولَهٍ، وَ کُنْتُ أَنَا وَ آبائی شُفَعائَهُ یَومَ القیامَهِ. (۷) فَکُنْ شَفیعی بِآبائِکَ الطّاهِرینَ وَ اَولادِکَ المُنْتَجَبینَ. مَولایَ أنْتَ الَذی لایَزُورُکَ إِلاّ الخَواصِّ مِنَ الشیعَهِ. فَبِحَقِّکَ وَ بِحَقِّ شیعَتِکَ نَسْئَلُ اللهَ أَنْ تَشْفَعَنی وَ نَسْئَلُ اللهَ أَنْ یَحْشُرَنی مَعَ شیعَتِکَ فی مُسْتَقَرٍّ مِنَ الرَحْمَهِ مَعَکُمْ اَهْلَ البَیتِ، مَعَکُمْ مَعَکُمْ لا مَعَ غَیرِکُمْ، بَرِئْتُ اِلَى اللهِ مِنْ اَعْدائِکِمْ وَ تَقَرَّبْتُ بِاللهِ اِلیکُمْ اِنّی مُؤمِنٌ بِأِیابِکُمْ، مُصَدِّقٌ بِرَجْعَتِکُمْ، مُنْتَظِرٌ لِأَمْرِکُمْ، مُتَرَقِّبٌ لِدَولَتِکُمْ، عارِفٌ بِعِظَمِ شَأْنِکُمْ، عالِمٌ بِضَلالَهِ مَنْ خالَفَکُمْ، مُوالٍ لَکُمْ وَ لِأَولیائِکُمْ، مُبْغِضٌ لِاَعْدائِکُمْ، عائِذٌ بِکُمْ، لائِذٌ بِقُبُورِکُمْ، اَلّلهُمَ صَلَّ عَلى مُحَمدٍ النَبیِّ وَ الوَصیِّ وَ البَتُولِ وَ السِبْطَینِ وَ السَجّادِ وَ الباقِرِ وَ الصادِقِ وَ الکاظِمِ وَ الرِّضا وَ التَقیِّ وَ النَقیِّ وَ العَسْکَریِّ وَ المَهْدیِّ صاحِبِ الزَّمانِ صَلَواتُکَ عَلیهِ وَ عَلَیهِمْ اَجْمَعینَ. اَلّلهُمَ أَنَّ هؤلاءِ اَئِمُتُنا وَ سادَتُنا وَ رُعاتُنا وَ قادَتُنا، اَلّلهُمَ وَفِّقْنا لِطاعَتِهُمْ وَ ارْزُقْنا شَفاعَتَهُم وَ احْشُرْنا فی زُمْرَتِهُم وَ اجْعَلْنا مِنْ خیارِ مَوالیهِمْ بِرَحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرّاحِمینَ.
به نام خداوند مهرگستر مهربان
گواهی می دهم که خدایی جز الله نیست، شریکی برای او نیست و گواهی می دهم که محمد بنده و فرستاده اوست. خداوندا بر محمد و خاندان محمد درود فرست. خداوندا بر فرشتگان مقرّب درود فرست. خداوندا بر پیامبران و فرستادگان درود فرست. خداوندا بر سرور و مقتدای ما، پیشوای هدایت و دستگیره استوار و حجت تو بر جهانیان درود فرست؛ همو که سرور همگان و تکیه گاه آفریدگان درباره وی فرمود: به زودی پاره ای از من در سرزمین خراسان به خاک سپرده می شود، گرفتاری وی را زیارت نمی کند مگر آنکه خداوند گرفتاریش گشاید و گناهکاری وی را زیارت نکند مگر آنکه خداوند گناهش بیامرزد. خداوندا به شفاعت پذیرفته و جایگاه والایش از تو می خواهم که گرفتاریم برطرف کنی و گناهم بیامرزی و سخنم را به گوشش بگذاری و سلامم را بدو برسانی. سلام بر حجت خداوند، سلام بر نور خداوند، سلام بر گنجینه دانش خداوند، سلام بر نگاهدار راز خداوند، شما همان کسی هستی که کُشنده کافران و کوبنده سرکشان، علی امیر مومنان و جانشین فرستاده پروردگار جهانیان، درود و سلام خداوند بر او باد، درباره اش فرمود: به زودی مردی از فرزندانم در سرزمین خراسان، به زهر ستم کشته می شود، نامشش نام من است و نام پدرش نام فرزند عمران، موسی است. آگاه باشید، هر آن کس که وی را درغربتش زیارت کند، خداوند گناهان گذشته و آینده اش را بیامرزد، هر چند مانند شمار ستارگان و قطره های باران و برگ درختان باشد. سرورم، سرورم، این منم که در برابر تو ایستاده ام و گناهانم مانند شمار ستارگان و قطره های باران و برگ درختان است و جز رضایت شما وسیله ای برای از میان بردن گناهان ندارم. سرورم در پرونده ام از زیارتت کرداری امیدوارکننده تر برایم نمی پندارم، چگونه (این گونه نباشد) حال آنکه شکافنده دانش آغازیان و پایانیان، امام باقر، درود خداوند بر او باد،
درباره زیارتت فرمود: مردی از فرزندان موسی پدید آید، نامش نام امیرمومنان است، در سرزمین خراسان به خاک سپرده شود، پس هر کس او را زیارت کند، در آن حال که جایگاه وی را بشناسد، خداوند پاداش کسی را بدو دهد که پیش از فتح و گشایش انفاق و جهاد کرده باشد. پس به زیارت شما آمدم در آن حال که جایگاه شما را می شناسم و می دانم که شما پیشوایی هستی که اطاعتت واجب است، غریب و شهیدی، امیدوارم بدآنچه که امام صادق، درود و سلام بر او باد، فرمود: نواده ام در سرزمین خراسان در شهری به نام توس کشته می شود، هر آن کس که وی را زیارت کند حال آنکه جایگاهش را بشناسد، به روز رستاخیز دستش را می گیرم و به بهشت واردش می کنم، هر چند گناهان بزرگ انجام داده باشد. بدو گفته شد: شناخت جایگاه او به چیست؟
فرمود: بداند که او پیشوایی است که اطاعتش واجب و غریب و شهید است، هر آن کس که جایگاهش را بشناسد و وی را زیارت کند، خداوند به وی پاداش هفتاد شهید که در برابر پیامبر خدا به شهادت رسیده باشند، عطا کند. ای فرزند فرستاده خدا، ای فرزند امیر مومنان، در برابر زیارتت از خداوند آمرزش گناهانم و گناهان پدر و مادرم و مردان و زنان مومن را خواهانم و از شما می خواهم که در آن سه جایگاه وعده داده شده، (نزدم) بیایی. و گفتی و گفته ات حق است که: همانا بدترین کسی که در زمانه ام آفریده، مرا به زهر می کُشد، سپس مرا در خانه ای دوردست و سرزمین غربت به خاک می سپرد، آگاه باشید که هر کس مرا در غربتم زیارت کند، خداوندِ برتر و والاتر پاداش صدهزار شهید و صدهزار راست کردار و صدهزار حاجی و عمره گذار و صدهزار مجاهد برایش نویسد و در گروه ما محشور شود و در جایگاه های بلند مرتبه در بهشت، همنشین ما قرار داده شود. ستایش و سپاس از آنِ خداست که مرا به زیارتت موفق ساخت، در سرزمینی که شما درباره اش فرمودی: به خداوند سوگند این سرزمین بوستانی از بوستان های بهشت است. هر کس مرا در این سرزمین زیارت کند، مانند کسی است که فرستاده خداوند را زیارت کرده است و پاداش هزار حج و هزار عمره پذیرفته شده برای او نویسد و من و پدرانم شفیعان وی در روز رستاخیز هستیم. پس با پدران پاک منشت و فرزندان برگزیده ات شفیعان من باشید. سرورم شما همان کسی که جز شیعیان خاص شما را زیارت نکند. پس به حق شما و به حق شیعیان خاص شما، از خداوند می خواهم که مرا شفاعت کنی و از خداوند می خواهم که مرا با شیعیانت در جایگاه رحمت با شما اهل بیت محشور سازد، با شما، باشما، نه با دیگران. به سوی خداوند از دشمنانتان بیزارم و به واسطه شما به خدا تقرب می جویم. همانا من به بازگشت شما ایمان دارم، رجعت شما را راست می شمارم، چشم به راه امر شمایم، در انتظار دولت شمایم، بزرگی جایگاهتان را می شناسم، می دانم که مخالف شما گمراه است، پیرو شما و پیروانتان هستم، کینه دشمنانتان به دل دارم، به شما پناه می برم، به آرامگاهایتان پناهنده ام. خداوندا بر محمد پیامبرت و جانشین وی و بتول و دو نواده اش و سجاد و باقر و صادق و کاظم و رضا و تقی و نقی و عسکری و مهدی صاحب زمان، درود فرست. خداوندا همانا اینان امامان و سروان و پیشوایان و رهبران ما هستند. خداوندا ما را به اطاعت ایشان موفق ساز و ما را در گروه شان محشور ساز و ما را از بهترین پیروانشان قرار ده، به مهربانیت ای مهربان ترین مهربانان.
____________________
۱- وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۵۵۳٫
۲- من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۵۸۴٫
۳- وسائل الشیعه ج۱۴، ص۵۵۳
۴- عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۲۹۳٫
۵- کتاب الخصال، ج۱، ص۱۷۴
۶- وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۵۶۸٫
۷- بحارالانوار، ج۹۹، ص۳۱٫
پی نوشت
چند نکته را در مورد زیارت مراقد ائمه اطهار خدمت زائرین محترم یادآورى مىکنم.
زیارت به معناى حضور با ادب، توجه و معرفت نزد مرقد بزرگان دینى است. بر اساس روایات، آداب زیارت امامان معصوم از این قرار است:
* زائر غسل زیارت کند و پس از آن وضو بگیرد. براى زیارت در هر شبانهروزى یک غسل زیارت کافى است. قابل توجه آنکه – بر اساس فتواى بیشترفقهاى شیعه- با غسل زیارت نمىتوان نماز خواند.
* همواره سعى کنید در حالتى به زیارت بروید که نه گرسنه باشید و نه پر و سنگین غذا خورده باشید. با شکم پر و با حالت گرسنگى، زیارت با توجه ممکن نیست.
* با آرامش و توجه به مقام امام و با ذکر “اللّه اکبر” از محل استراحت خویش خارج شود، در مسیر رفتن به حرم از خرید سوغات خوددارى کند تا داخل حرم و به هنگام زیارت فکرتان مشغول نباشد.
* از سجده در برابر مراقد اولیاى الهى بپرهیزید؛ زیرا از سویی سجده جز در برابر خداوند روا نیست. مردی به پیامبر اکرم عرض کرد: ما همان گونه که به یکدیگر سلام می کنیم به شما نیز سلام می کنیم، آیا برای شما سجده نکنیم؟ و پیامبر فرمود: سجده برای هیچ کس، جز خداوند، روا نیست؛ بلی، پیامبرتان را گرامی بدارید و حق خاندانش را بشناسید. و فقیهان شیعه نیز به حرمت سجده جز برای خداوند فتوا داده اند. و از سویی دیگر انجام سجده شکر رو به ضریح امام، از آداب و مراحل زیارت نیست و موجب اتهام شیعه به شرک می شود.
* اگر موقع نماز به حرم وارد شدید، خواندن نماز واجب را بر زیارت مقدّم کنید. نماز واجب یا مستحبتان را جلوتر یا مساوى ضریح امام معصوم انجام ندهید، بر پیامبر و امام نباید پیشى گرفت.
* براى زیارت امام مىتوانید زیارتهاى وارد شده در مفاتیح الجنان را با توجه به معانى آنها بخوانید. زیارتنامههاى امین اللّه، عاشورا، وارث و جامعه کبیره از برترین زیارتها هستند.
* اگر کسى نمىتواند زیارتنامهها را بخواند، براى زیارت همین کافى است که در برابر مرقد امام بایستد و با توجه و معرفت به امام سلام کند.
* دست رساندن به ضریح امام، جزء زیارت نیست. و اگر کسى دستش به ضریح هم نرسد، زیارتش ناقص نخواهد بود. و اگر دست رساندن به ضریح موجب اذیت و آزار دیگر زائران یا شکسته شدن حرمت حرم مىشود، باید از این کار خوددارى نمود.
* سخن گفتن با صداى بلند و یا داد زدن نزد پیامبر و امامان معصوم حرام است.
* پس از زیارت و عرض سلام نزد امام، دو رکعت نماز زیارت مانند نماز صبح خوانده مىشود. و بهتر آن است که براى زیارت معصومان نماز جناب جعفر خوانده شود. زائران سعى کنند که در حرم هر یک از معصومان، به ویژه پیش از ظهر جمعه، دستکم یکبار نماز جعفر طیار را بخوانند.
* نماز جعفر را به دوگونه مىتوان خواند:
الف- دوتا دورکعتى، در رکعت اول حمد و سوره زلزال (اذا زلزلت) و بعد از حمد و سوره پانزده مرتبه بگوید: “سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الّا اللّه و اللّه اکبر”، همین ذکر را در رکوع، ایستاده پس از برخاستن از رکوع، در سجده اول، نشسته بین دو سجده، در سجده دوم و نشسته پس از سجده دوم، ده مرتبه تکرار کند. رکعت دوم را نیز مانند رکعت اول بجا آورد و فقط به جاى سوره زلزال، سوره عادیات را بخواند. رکعت دوم را که تمام کرد، تشهد و سلام دهد و برخیزد و دو رکعت بعدى را مانند دو رکعت اول بخواند، فقط به جاى سورههاى زلزال و عادیات، سوره نصر(اذا جاء نصر اللّه) و توحید(قل هو اللّه) را بخواند.
ب- دو تا دورکعتى با هر سورهاى که خواست به جا بیاورد و پس از پایان نماز ذکر “سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الّا اللّه و اللّه اکبر” را سیصد مرتبه تکرار کند.
* پس از خواندن زیارتنامه و نماز زیارت پرفضیلتترین کار در حضور معصومان قرائت قرآن است. و اگر کسى نمىتواند از روى قرآن تلاوت کند، همان سورههایى را که در حافظه دارد مانند حمد و قل هو اللّه و انّا انزلناه را تکرار کند.
* پس از زیارت و نماز زیارت و قرائت قرآن، خواندن دعا بسیار پسندیده و بجاست. در درجه اول دعاهایى که از امامان نقل شده است مانند دعاى توسل، کمیل، افتتاح و تمامى ادعیه صحیفه سجادیه و… و در درجه بعدى دعا کردن و نیازخواهى از خداوند به زبان خودمان. قابل توجه آنکه دعا کردن براى دیگران، به ویژه دعا براى امام زمان، موجب استجابت دعاها در مورد خود انسان نیز مىشود.
* برترین دعاها و خواستهها، دعا براى فرج امام زمان است. پس از آن براى خود و دیگران، هدایت به راه راست، عاقبت به خیرى، تندرستى و توفیق حجّ و زیارت دوباره را بخواهید.
* از بحث و گفتگو در مورد مسائل دنیوى و بحث و جدل با زائران یا مجاوران در حرم بپرهیزید. اگر پس از خواندن زیارتنامه و نماز زیارت و قرائت قرآن و خواندن دعا وقتى براى شما باقى مانده است، آن را صرف مطالعه کتابهاى مفید و ترجیحاً مذهبى نمایید.
* اگر در روز جمعهاى در حرم امام معصومى حضور داشتید، حتماً امام زمان را در حرم همان امام زیارت نمایید.
* سعى کنید در روزهایى که به زیارت رفتهاید و در مکه، مدینه، نجف، کربلا، کاظمین، سامراء و مشهد به سر مىبرید، خود را بیشتر در محضر خداوند، پیامبر و امام بدانید. بیشتر مراقب باشید تا گناهى مرتکب نشوید و تا آنجا که امکان دارد نمازهاى نافلهتان را به ویژه نماز شب را بجا آورید. لازم به ذکر است در مسافرت هر نمازى که شکسته مىشود نافلهاش ساقط مىگردد. بنابراین نمازهاى ظهر، عصر و عشاء در مسافرت نافله ندارند و فقط نافلههاى شب و صبح و مغرب باقى مىمانند.
بنده را در دعاى خیرتان شریک فرمایید.
محمد سلطانى
خاتمه:
الزیاره -فی الثقافه الدینیه- عباره عن حضور الزائر عند المزور مع اقبال القلب و المعرفه. فقد صرح الفقهاء بانه “لو نذر زیاره احد الاَئمه علیهم السلام أو بعض الصالحین لزم، و یکفی الحضور و السلام على المزور”.(منهاج الصالحین، ج۱،ص۲۳۵).
ان فی زیاره النبی الاکرم و الائمه المعصومین –علی ما یستفاد من الاحادیث المأثوره- مناسک و آداب. اولها و اهمها ان یقصد الزائر بعمله و جهده، التقرّب الی الله و ابتغاء مرضاته. و لایفسد مایفعله بالریاء و السمعه. الثانی ان یغتسل بنیه زیاره المعصوم ثم یتوضأ لان غسل الزیاره لایکفی عن الوضوء و لاتصح بها الصلوه على رأی اکثر الفقهاء. و غسل الزیاره بالنهار یجزی عن الزیاره باللیل، فقدسأل اسحاق بن عمار عن الامام موسى بن جعفر (علیهماالسلام) عن غسل الزیاره یغتسل بالنهار و یزور باللیل بغسل واحد؟ فقال الامام: یجزیه إن لم یحدث، فإن أحدث ما یوجب وضوءا فلیعد غسله (وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۲۴۸، ح۱۹۱۱۴).
الثالث ان یاتی الزائر الی المشاهد و المراقد المبارکه بوقار وادب و یکثر من التکبیر و التحمید و التسبیح و الصلوه على محمد و آله الاطهار .
* یحرم السجود لغیر الله تعالى ، فانه غایه الخضوع فیختص بمن هو فی غایه الکبریاء والعظمه… فما یفعله سواد الشیعه من صوره السجده عند قبر أمیرالمؤمنین وغیره من الأئمه ( علیهم السلام ) مشکل. (العروهالوثقی، ج۱، ص۱۷۶، م۱۶۵۵) فقد ورد ان رجلا قال: یا رسول الله نسلم علیک کما یسلم بعضنا على بعض! أفلانسجد لک؟ فقال النبی: لا ینبغی أن یسجد لاحد من دون الله، ولکن أکرموا نبیکم و اعرفوا الحق لاهله. (بحارالانوار، ج۲۵، ص۲۶۲).
الرابع: قراءه الزیارات المأثوره کزیاره الجامعه و امین الله و عاشوراء و الوارث و… فان لم یقدر على قرائه الزیاره فیسلّم علی الامام و یصلّی علیه.
الخامس: صلاه الزیاره؛ رکعتین، بعد الزیاره. و الافضل ان یصلی صلاه جعفر بن ابی طالب(علیهما السلام). فعلى الزائرین ان لایترکوا صلاه جعفر فی المشاهد الشریفه و فی نهار کلّ جمعه.
* صلاه جعفر الطیار، أربع رکعات رکعتین رکعتین، و القراءه فی الأولى الحمد و إذا زلزلت و فی الثانیه الحمد و العادیات و فی الثالثه الحمد و إذا جاء نصر الله و فی الرابعه الحمد و قل هو الله أحد. فإذا فرغ من القراءه فی الرکعه الأولى قال خمس عشره مره قبل أن یرکع “سبحان الله و الحمد لله و لا إله إلا الله و الله أکبر” ثم لیرکع و یقول فی رکوعه مثل ذلک عشر مرات، ثم لیرفع رأسه من الرکوع و یقول ذلک عشر مرات، ثم لیسجد و یقول فی سجوده عشر مرات، ثم یرفع رأسه و یجلس و یقول ذلک عشر مرات، ثم یعود إلى السجده الثانیه و یقول ذلک عشر مرات، ثم یرفع رأسه و یجلس و یقول مثل ذلک عشر مرات، ثم یقوم إلى الثانیه فیصلی الثانیه مثل ذلک ثم یتشهد و یسلم ثم یقوم فیصلی رکعتین أخریین على هذا. وان نسى التسبیحات فی حاله یقضیها فی حاله اُخرى. هذه صلاه جعفر بصفتها الاصلیه، فلولم یقدر احد ان یصلیها بهذه الصفه، فلیصلی اربع رکعات رکعتین رکعتین بای سوره شاء و لیقل بعد صلاته “سبحان الله و الحمد لله و لا إله إلا الله و الله أکبر” ثلاثمأه مره. (بحارالانوار، ج۸۸، ص۲۱۱).
السادس: بعد الزیاره و صلاتها، افضل الاعمال قرائه القرآن عند الائمه المعصومین. فما احلی من ان تختم کتاب الله بالتوجه و حضور القلب عند حجه الله و تسال الله عن یعطیک من علم القرآن و یوفقک العمل به. و قراءه الادعیه المأثوره عن الائمه فی الکتب المعتبره فانّ دعاء المعصوم قرآن صاعد.
السابع: و علی الزائر ان یتقی الذنوب خصوصا الکذب و الغیبه و اذى المومنین فانه بعین الله و فی مشهد حجه الله. و على الزائر ان یصلّ النوافل المرتّبه مع العلم بانّ نافله الصلوات المقصوره فی السفر (الظهر و العصر و العشاء) تسقط. محمد سلطانی