انالله و انا الیه راجعون
استادنا حضرت آیتالله العظمی موسوی اردبیلی، مرجع تقلید مبارز و اصلاح طلب به ملکوت اعلی پیوست
إذا ماتَ المؤمن الفقیه ثلُمَ فی ألإسلام ثُلمه لا یَسُدّها شَیء
ارتحال مرجع مجاهد ، عالم عامل و اندیشمند پرنفوذ نخبگان حوزه و دانشگاه، حضرت آیتالله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، ضایعه ای بزرگ برای همه رهروان راه علم و عمل عالم تشیع است.
این استوانه ثابت قدم نهضت اسلامی ازمراجع زمان آگاه و ارکان علمی عرصه فقاهت و حکمت و سیاست بود که عمر پر برکت خود را با قبول مسئولیتهای خطیر سیاسی، اجتماعی و قضائی در قبل و پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، در مسیر ترویج آموزههای ناب دین مبین اسلام و استحکام نظام اسلامی گذراند و با مشی اعتدالی خود،دلهای بسیاری از جوانان و حق جویان جامعه را به بینش و منش اسلامی جذب کرد؛ و ضمن تألیف آثار ارزشمند، شاگردان فراوانی را نیز در مسیر تحکیم مبانی دینی و رشد علمی و تربیتی پرورش داد.
اینجانب رحلت استاد عزیزم و قلب منور حوزه های علمیه را به محضر حضرت ولی عصر (عج)، مراجع عظام و علمای اعلام، حوزههای علمیه، دانشگاهیان و شاگردان ایشان و مردم قدرشناس ایران اسلامی به ویژه به مردم غیور استان اردبیل و بیت مکرم آن عالم عارف مجاهد را بخصوص فرزندان فاضل و خدوم ایشان تسلیت می گویم و از درگاه خداوند متعال برای ایشان، علوّ درجات و تنعّم در جوار ائمه معصومین علیهم السلام و برای عموم بازماندگان صبرو اجرمسألت دارم.
الفقیر سید سلمان صفوی
رییس آکادمی مطالعات ایرانی لندن
آیتالله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، از مراجع تقلید جهان تشیع و از پیشگامان انقلاب اسلامی ایران و یکی از نزدیکترین یاران امام خمینی(ره) و بنیانگذار دانشگاه «مفید» به شمار میآید.
ایشان سحرگاه سیزدهم رجب ۱۳۴۴ هجری قمری، مقارن با سالروز میلاد امیرالمومنین علی علیه السلام و برابر با ۸ بهمن ۱۳۰۴ هجری شمسی در شهر اردبیل، در خانوادهای روحانی متولد شد. پدرشان از روحانیون محترم بودند که به جهت مخالفت با سیاستهای ضد مذهبی رضا شاه، سالها زیر فشار مامورین حکومتی به سر برده و از جمله حدود سه سال در منزل خود به صورت محبوس زندگی میکردند.
ایشان تحصیلات خود را تحت نظر پدر آغاز نمودند و تا سن ۱۸ سالگی در زادگاه خود ادبیات فارسی، ریاضیات، مقدمات و بخشی از دروس سطح حوزوی را فراگرفتند.
در سال ۱۳۲۲ به قم مهاجرت کردند و در حوزه علمیه به تحصیل مشغول شدند و باقی دروس سطح را نزد اساتیدی چون حضرات آیات گلپایگانی، سید احمد خوانساری، میرزا مهدی مازندرانی و سلطانی فرا گرفتند و سپس در دروس خارج فقه و اصول حضرات آیات بروجردی، سید محمد داماد و حجت کوهکمری حاضر شدند و همزمان، به تدریس دروس سطوح عالی پرداختند. در سال ۱۳۲۴ برای استفاده از حوزه علمیه نجف اشرف، به عراق عزیمت کردند و در آن شهر به مدت دو سال در دروس حضرات آیات عظام خویی و حکیم و شیرازی حاضر شدند.
در سال ۱۳۲۷ به جهت بیماری پدر به ایران مراجعت کرده و در حوزه علمیه قم تحصیلات خود را ادامه دادند. در سال ۱۳۳۹ در پی ابتلا به بیماری سختی، ناچار به اردبیل مراجعت کرده و در آن شهر به تدریس و تربیت طلّاب و انجام فعّالیتهای اجتماعی پرداختند.
آیت الله موسوی اردبیلی از اوان جوانی به همراه تحصیلات حوزوی خود، مجدّانه در فعّالیتهای اجتماعی و سیاسی شرکت میکردند. خطابههای پرشور او در مساجد شهرهای مختلف از جمله ارومیه، همدان، اردبیل، بابل، بندر انزلی در طول سالهای دهههای ۲۰ و ۳۰ در ایجاد تحرّکات سیاسی و اجتماعی آن شهرها، تاثیر بسیاری برجای گذاشت.
پس از بازگشت به اردبیل این مجاهدات شکل جدّیتری به خود گرفت به طوری که او به عنوان کانون تحرکات ضدحکومتی در اردبیل و آذربایجان شناخته شده و از سوی سازمان امنیت رژیم شاه تحت تعقیب قرار گرفت. به این ترتیب مجبور به خروج از اردبیل و مهاجرت به تهران شدند. از هنگام مهاجرت به تهران در سال ۱۳۴۷ تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷، او در کنار تلاشهای علمی خود، با تاسیس و اداره مراکزی چون موسسه مکتب امیرالمومنین(ع)، کانون توحید و مدارس مفید، به تربیت جوانان و دانشجویان مسلمان پرداخته و ضمن آشنا کردن آنان با مبانی اسلامی، در کنار سایر همرزمان خویش، از جمله آیت الله شهید مطهری و آیت الله شهید بهشتی، بذر انقلاب را در دل جوانان مسلمان کاشته و کادرهای اجرایی آینده انقلاب را تربیت کردند. بسیاری از آن جوانان، پس از پیروزی انقلاب اسلامی عهدهدار مسؤولیتهای مهمّی از جمله وزارت، نمایندگی مجلس، استانداری یا سفارت شدند و نقش چشمگیری در اداره کشور ایفا کردند.
با اوجگیری انقلاب اسلامی و مهاجرت امام خمینی (ره) به پاریس در سال ۱۳۵۷، شورای انقلاب اسلامی تشکیل شد و ۵ نفر از مهمترین شخصیتهای انقلابی، از جمله آیت الله موسوی اردبیلی، از سوی امام به عضویت این شورا منصوب شدند. این شورا رهبری انقلاب اسلامی را تا پیروزی آن و همچنین اداره کشور را تا استقرار نهادهای برخاسته از قانون اساسی به عهده گرفت.
امام خمینی (ره) نخست آیت الله موسوی اردبیلی را به دادستانی کل کشور و پس از شهادت آیت الله بهشتی، به ریاست دیوان عالی کشور منصوب کردند.
ایشان تا چند ماه پس از وفات امام خمینی(ره) در سال ۱۳۶۸ ریاست قوه قضاییه ایران را بر عهده داشتند. از مهمترین اقدامات وی در این مدت، تجدید نظر و بازنویسی قوانین قضایی ایران و تطبیق آن با فقه شیعه بود. از جمله سایر سمتهای ایشان در این سالها میتوان به عضویت در نهادهای مهمی چون مجلس خبرگان قانون اساسی، شورای بازنگری قانون اساسی، مجلس خبرگان رهبری، شورای عالی انقلاب فرهنگی و هیات امنای فرهنگستان علوم اشاره کرد.