آکادمی مطالعات ایرانی لندن (LAIS)
آرش سنجابی
پس از رنسانس شعر فارسی در دهه بیست و تغییر چهره خسته، عبوس و عصا قورت داده شعر کلاسیک توسط نیما، گویی اینک با ظهور شاعران جوان و خوش آتیه‌ای همچون مهدی مظفری ساوجی، امواج تازه‌ای به صخره‌های خزه بسته دهه‌های پس از نیما دست می کشند. شاعرانی که با حفظ میراث پیشگامان و احترام به ساحت آن کلان شاعران، سعی در بازآفرینی حداکثری ظرفیت‌های زبان فارسی دارند؛ آن هم با ساده‌ترین کلمات ممکن.
گفتمان این دسته از شاعران، شکستن قالب شعر نیمایی از طریق موسیقی هجایی است. استقلال از سبک و سیاق گذشتگان و گرویدن به زبانی شخصی‌تر. تأکید بیشتر بر استعاره های کلامی و آزاد کردن ظرفیت‌های نهفته زبان. مخلوق تازه‌ای که اینک با تعابیر ساده‌تر و مضامینی نوتر، از تفسیرها و استعارات کلیشه‌ای دوری می‌گزیند. این گونه شعر را دوست دارم و به حق، مهدی مظفری ساوجی را فرزند خلف این مسیر می‌دانم. مظفری ساوجی در مجموعه بیمارستان، آزمون تازه‌ای برای خود برگزیده و به حق جاپایی محکم در میان شاعران نسل تازه نوگرا یافته است. جایی که در آن با فردیت بخشیدن به متون، گویی به مقابله با اشعار فله‌ای و زره بسته برخی از هم قطارانش برخاسته است. آنجا که با تمرکز بر غیرقابل اعتماد بودن راوی، خواننده را در فضای سیال واژه‌هایش یله می‌دهد و با فرار مداوم از معنای فرهنگ لغتی واژه‌ها، هر کلمه را در گستره‌ای بی مرز تکثیر می‌کند:
هر شب
از خواب‌هایم
مردی بیرون می‌آید
که محکوم به حبس ابد بود
و هیچ وقت نتوانست فرار کند از خودش
مهدی مظفری ساوجی در سطح گزاره و واژه، دست به تجربه‌های تازه‌ای در حوزه شعر زده و از واژه‌های ملموس پیرامون، کاربردی دفرمه گرفته و گفتمان تازه‌ای خلق کرده است. او در مجموعه بیمارستان با عبور از وضعیت دلالت مندی عاریه و غیر لازم، تأکید خود را بر زیبایی شناسی و تولید معنا، ایماژ، شکل و ضرب آهنگ‌ها نهاده است.
به تیک تاک ساعت دیواری
عادت کرده‌ام
مُرده‌ای که سال‌هاست
در من
قدم می زند
پروژه شعر متفاوت، یکی از مهم‌ترین دست اندازهای شاعران جوان ما در سال‌های اخیر بوده است. مظفری ساوجی اگرچه خود نیز تلاش‌هایی در این مسیر داشته، اما آگاهانه تنه اصلی این تفاوت را در گزاره‌هایی سالم و دستور زبانی درست بنا نهاده و واژه‌های منفعل را از قید و بند زبان رسمی وارسته نموده تا پتانسیل تلمبار شده خود را در جان گزاره‌ها و سطرها آزاد کنند. (منظور از واژه‌های منفعل: از، اما، اگر، وقتی و …) . به همین دلیل شعر او بیش از پیچیدگی، با بیدار کردن احساس و به کارگیری هوش، ذکاوت و مشارکت فعال خواننده سر و کار دارد. بدین‌گونه هوش و زیبایی شناسی خواننده شعر مهدی مظفری، توأمان به کار افتاده، کلید می‌خورند. مظفری ساوجی در مجموعه شعر بیمارستان، هایکوواره‌های زیبایی دارد. آنجا که به اقتصادی ترین شکل از واژه‌ها استفاده می‌کند و طرح واره‌هایی کم‌نظیر پیش روی خواننده می چیند. واژه‌هایی که بسامد هندسی شعری در آنها کمتر شده و نرم‌تر و صمیمی‌تر با خواننده ارتباط می گیرند و اینجاست که متفاوت بودن شعر مهدی مظفری ساوجی در پارامترهایی از این دست نیز مجال عرضه می‌یابد.
بر کنده‌ای دودزده
کنار اجاق
جوانه‌ای کوچک
در کمپوزیسیون همین تابلوی ترسیم شده، دودزدگی، کنتراستی قوی در مقابل رنگ سبزِ جوانه‌ای است که بر کُنده نشسته است. در عین حال اجاق هم مجازی قوی برای دودزدگی و عاملیت مستقیم است. در پایان باید گفت مجموعه شعر بیمارستان از بهترین مجموعه‌های شعری سال است که خواندن آن را به همه دوستداران شعر توصیه می‌کنم. مجموعه شعر بیمارستان توسط نشر چشمه در بهار ۱۳۹۴ منتشر شده است.
کلمات کلیدی: نیما, مهدی مظفری ساوجی، شعر امروز ایران، ادبیات فارسی، آرش سنجابی.
منبع: روزنامه اعتماد