دکتر سید سلمان صفوی
“عید آمد و عید آمد وان بخت سعید آمد / برگیر و دهل می‌زن کان ماه پدید آمد / عید آمد ای مجنون غلغل شنو از گردون / کان معتمد سدره از عرش مجید آمد/ عید آمده ره‌جویان رقصان و غزل‌گویان / کان قیصر مه‌رویان زان قصر مشید آمد” (مولوی،کلیات شمس، غزل ۶۳۲)
سال نو آدمی با عید سعید فطر آغاز میشود . با تطهیر نفس سرکش در ایام سلوک رمضانی و ایام ریاضت رمضان؛ انسان در ملاقات ملکوتی خود با حضرت محبوب خانه دل را مطهر نموده، غبار منیت و گناه را از دل میزداید و با دلی سرشار از مهر به استقبال عید فطر، عید آزادی انسان از خودِ ناسوتی می‌رود.
“روزه یکسو شد و عید آمد و دل‌ها برخاست / می ز خمخانه به جوش آمد و می باید خواست” (حافظ)
به قول حضرت حافظ؛ پس از دوره ریاضت ایام روزه، دل روشن میشود و زمان مستی عاشقانه از شراب ساقیِ کوثر ولایت الهی، علوی و مهدوی فرا میرسد.
“برخیز به میدان رو در حلقه رندان رو / رو جانب مهمان رو کز راه بعید آمد/ غم‌هاش همه شادی بندش همه آزادی / یک دانه بدو دادی صد باغ مزید آمد” (مولوی، غزل ۶۳۲)
در ایام رمضان چند روزی دل به سلطان جهان دادی و در اِزای آن صدها برکت گرفتی. دریافتی تا چه حد ضعیفی وَ قوّت و قدرت و عزت و حکم تنها نزد قادر عزیز مهربان است. دانهای کاشتی و در اِزای آن مزرعهای مملو از میوههای شیرین و مرغان خوشالحان در دنیا و آخرت به دست آوردی.
در رمضان دریافتی که دنیا؛ “صورتش جنت به معنی دوزخی / افعی پر زهر و نقشش گلرخی” (مولوی، مثنوی،۶ /۲۴۵)
پس از رمضان؛ دلت را محصور در سپهر بیکران حضرت جلال و جمال نما، تا به کوه قاف عزت و سربلندی و آزادگی واصل شوی.
“این جهان خود حبس جان های شماست / هین روید آن سو که صحرای شماست/ این جهان محدود و آن خود بی حد است / نقش و صورت پیش آن صورت سَد است” (مولوی، مثنوی، ۱/۵۲۵-۵۲۶)
روزه دار واقعی پس از رمضان؛ با روشن شدن عقل ربانی به مدد دعا وَ کنترل نفس و تهجد، تحت تأثیر محاسبات عقل ناقص، فریب زرق و برق دنیا و مناصب دنیوی و سیاسی را نمیخورد.
“صبح کاذب آید و نفریبدش / صبح کاذب، عالم و نیک و بدش/ اهل دنیا، عقل ناقص داشتند/ تا که صبح صادقش پنداشتند” (مولوی، مثنوی، ۵/۱۹۷۵)
روزه دار حقیقی در ایام رمضان با سپری کردن دوران طفولیت، به مدد ضیافتالله، به بلوغ فکری و معنوی واصل میشود و زندگی زمینی را گهواره اطفال دنیا میپندارد. “این زمین چون گاهواره طفلکان/ بالغان را تنگ میدارد مکان” (مولوی، مثنوی، ۶/۴۷۵۵)
برخلاف حاکمان و پادشاهان دنیوی که از لذت بندگی و معاشقه با حضرت حق محجوباند، روزهداران حقیقی پس از عید فطر نیر از بوی شراب بندگی حضرت محبوب مست شده، سلطان قلوب میشوند.
“پادشاهان جهان از بدرگی/ بو نبردند از شراب بندگی/ ورنه اَدهم وار سرگردان و دنگ/ مُلک را بر هم زدندی بی درنگ” (مولوی، مثنوی، ۴/۶۶۷-۶۶۸)
کار واقعی پس از عید فطر آغاز میشود. نباید گمان شود رمضان به پایان رسید و خدانگهدار تا سال بعد. در مواجهه با دنیا، با دو مسیر متضاد روبه رو هستیم. تنها با ادامه سلوک رمضانی پس از تولد ملکوتی، میتوانیم به حیات طیبه در دنیا و آخرت برسیم. پس بیدار باشیم. سال نو مبارک.
“از جهان دو بانگ می آید به ضدّ / تا کدامین را تو باشی مستعد/ آن یکی بانگش نُشورِ اتقیا/ وان یکی بانگش فریبِ اَشقیا / آن یکی بانگ این که اینک حاضرم/ بانگِ دیگر بنگر اندر آخرم/ ای خُنُک آن کاو ز اول آن شنید/ کِش عقول و مِسمَعِ مردان شنید” (مولوی، مثنوی، ۴/۱۶۲۲-۱۶۲۳، ۱۶۲۷، ۱۶۳۰)
آکادمی مطالعات ایرانی لندن