سید رضا باقریان موحد
آکامی مطالعات ایرانی لندن (LAIS)
تشکیل بانک اطلاعات در همه قلمروهای فکری، علمی، صنعتی، اقتصادی و سیاسی، زیرساخت همه پروژههای علمی و نخستین گام در راستای استانداردسازی و پیشرفت علمی کشورها است که همگان بر اجرای دقیق و مطابق بر استانداردهای جهانی آن اعتراف دارند. پیشرفت علمی و اقتصادی و… در هیچ کشوری اتفاق نیفتاده مگر این که زیرساخت این انقلاب اطلاعاتی در علم و صنعت و… توسط کارشناسان نخبه به دقیقترین شکل ممکن فراهم آمده باشد.
به عنوان مثال، فراهم کردن بانک اطلاعات کتابها، مقالات، پایاننامهها و دیگر محصولات فکری هر جامعه، نخستین گام برای پیشرفت علمی محسوب میشود که میبایست توسط سازمانهای دولتی و در قالب پروژههای ملی انجام بگیرد. در ایران، انجام این وظیفه مهم بر عهده کتابخانه ملی است که حاصل سالها کارشناسی و زحمت دهها کارشناس مجرب در قالب بانک اطلاعات کتابخانه ملی در اختیار پژوهشگران قرار گرفته است.
مشکل اینجا است که تنها مرجع تهیه این بانک اطلاعات و استانداردسازی این قلمرو در ایران، فقط کتابخانه ملی نیست و چند سازمان دولتی و غیر دولتی دیگر نیز در این امر دخالت میکنند که همین امر، باعث شده هم اطلاعات کتابخانه ملی جامع نباشد و هم این که نحوه ثبت و ارائه اطلاعات، دچار ناهماهنگی و اختلاف دیدگاهها و تنوع و تشتّت اطلاعات باشد. هستند برخی از مراکز تحقیقاتی و ناشران که کتابهای خود را چه برای ثبت فیپا و تعیین سرشناسه و چه هدیه کتاب به کتابخانه ملی، اصلا به آن مرکز ملی نمیفرستند و همین امر باعث شده که جامعیت بانک اطلاعات کتابخانه ملی زیر سوال برود.
برای اثبات این مدعا میتوان به بانک اطلاعاتهای کتابخانه ملی، خانه کتاب، کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، کتابخانه دارالحدیث و… سرزد تا به این اختلاف و تنوّع و تشتّت اطلاعات پی برد.
ثبت اطلاعات باید اولا بر اساس یک استاندارد ملی باشد و ثانیا بسیار دقیق و مطابق بر اصل مدرک مورد نظر باشد. این ناهماهنگی و تنوّع و تشتّت ثبت اطلاعات در تمامی بانکهای اطلاعاتی کتاب از کتابخانه ملی گرفته تا خانه کتاب و… وجود دارد. مثلا در این بانکهای اطلاعات با عناوین کتابی همچون «صحیح نجاری» برمیخوریم که اگرچه یک اشتباه تایپی محسوب میشود، اما از یک بانک اطلاعات ملی قابل قبول نیست و نمیتوان به سادگی از کنار آن عبور کرد؛ زیرا سند جدیدی با این عنوان تولید شده است. اشتباهات در ثبت نام ناشران نیز بسیار است که به عنوان مثال میتوان از ناشری با عنوان «دارالکفر» یاد کرد که در اصل «دارالفکر» است.
موضوع رسم الخط نیز، قصه پرغصهای است که دسترسی سریع و مطمئن به اطلاعات را با چالشهای بسیار مواجه کرده است، شرائع الاسلام/ شرایع الاسلام؛ عین القضاه/ عین القضات/ طباطبایی/ طباطبائی و…
یکی دیگر از بانکهای اطلاعات بسیار پراشتباه، فهرست منابع کتابها و مقالات است. فهرست منابع کتاب به منزله سند اعتبار و ارزش علمی آن اثر محسوب میشود. همین چند صفحه کم و کوتاه در پایان هر کتاب، ارزش و اعتبار چند صد صفحه متن کتاب را مشخص میکند، اما متاسفانه این چند صفحه، مورد توجه و عنایت نویسندگان نیست و خیلی با عجله و بیدقت فراهم میشود. به جرات میتوان ادعا کرد که حداقل، پنجاه درصد منشورات چاپ شده در ایران به ویژه منشورات مراکز تحقیقاتی دینی و حوزوی از این درد و بیماری علمی به شدت رنج میبرند.
شاید این اشتباهات به ظاهر کوچک و این اغلاط املایی، تاثیر چندانی در فرایند مطالب علمی کتاب نداشته باشند، اما ذکر آنها در این بخش، در حکم یک سند رسمی است و نمی توان از کنار آن به آسانی گذشت و اشتباهات را بر عهده تایپیست انداخت.
در ادامه به برخی از این ناهماهنگیها و اغلاط تایپی در فهرست منابع کتابهای چاپ شده اشاره میشود،
اغلاط تایپی در عنوان کتاب
| نادرست | درست |
| حکمه الاسراف | حکمه الاشراق |
| الوجین فی معرفت الکتاب العزیز | الوجیز فی معرفه الکتاب العزیز |
| بهار الانوار | بحار الانوار |
| صحیح نجاری | صحیح بخاری |
| ملاز الاخبار | ملاذ الاخیار |
| اقرب الموارد | عقرب الموارد |
| فتوحات المکیه | فتوحات الملکیه |
| ران شناسی | روانشناسی |
| کیمافروش | کیمیا فروش |
| با کاروان محله | با کاروان حله |
| مباحثات صوفیه | مکاشفات صوفیه |
| فرهنگ اصتلاحات فقهی | فرهنگ اصطلاحات فقهی |
تلخیص نادرست عنوان کتاب
| نادرست | درست |
| اصول علم | اصول علم الرجال |
| تاریخ اصفهان | تاریخ اصفهان و ری |
| الوجوه | الوجوه و النظائر فی القرآن |
| تاریخ مجلات ایران | تاریخ جراید و مجلات ایران |
| زیر آسمان ایران | در زیر آسمان ایران |
| الاتقان فی القرآن | الاتقان فی علوم القرآن |
| الآثار بیرونی | الآثار الباقیه عن قرون الخالیه ابوریحان بیرونی |
| الاثنای حر العاملی | الاثنا عشریه فی الرد علی الصوفیه، حر العاملی |
| احیای علوم غزالی | احیاء علوم الدین غزالی |
| اخبار مسعود | اخبار الزمان مسعودی |
| آراء المراجع | آراء المراجع فی الحج |
| ارّان | ارّان از دوران باستان تا آغاز عهد مغول |
| الرد، تیمیه | الرد علی المنطقیین، ابن تیمیه |
| تحفه ابن شعبه | تحف العقول عن آل الرسول |
| جوامع طبرسی | تفسیر جوامع الجامع، فضل بن حسن طبرسی |
| کتوبات رومی | مکتوبات مولانا جلال الدین رومی |
دخل و تصرف در نام ناشر
| نادرست | درست |
| انتشارات شرکت | شرکت سهامی انتشار |
| انتشارات علم و فرهنگ | انتشارات علمی و فرهنگی |
| انتشارات بوستان قم | انتشارات بوستان کتاب قم |
| انتشارات شروق | انتشارات کلبه شروق |
| انتشارات میراث | انتشارات میراث مکتوب |
| انتشارات دفتر سهروردی | دفتر پژوهش و نشر سهروردی |
| انتشارات درخت | انتشارات تک درخت |
| انتشارات صدر شهید مطهری | انتشارات صدرا |
| انتشارات انجمن مربیان | انتشارات انجمن اولیا و مربیان |
| انتشارات بیداری فر | انتشارات بیدار |
| انتشارات اشراق | انتشارات آیت اشراق |
| انتشارات بنیاد صدرا | انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا |
| انتشارات کتابخانه نجفی | انتشارات کتابخانه بزرگ حضرت آیت الله مرعشی نجفی |
اغلاط املایی نام ناشر
| نادرست | درست |
| انتشارات دارالکفر | انتشارات دارالفکر |
| انتشارات فیله | انتشارات قبله |
| انتشارات قدس روضی | انتشارات آستان قدس رضوی |
| انتشارات مغالطات فرهنگی | انتشارات مطالعات فرهنگی |
| انتشارات اندیشه‌های هادی | انتشارات اندیشه هادی |
| انتشارات دار الحلیل | انتشارات دار الجیل |
| انتشارات دار الضواء | انتشارات ولد الاضداد |
| انتشارات هرس | انتشارات هرمس |
| انتشارات میراث مکتبی | انتشارات میراث مکتوب |
| انتشارات بحجت | انتشارات بهجت |
| انتشارات ثامن الحج | انتشارات ثامن الحجج |
| انتشارات سقیر اردهال | انتشارات سفیر اردهال |
| انتشارات سمایی | انتشارات سنایی |
| انتشارات دهکده صدا و سیما | انتشارات دانشکده صدا و سیما |
اغلاط املایی نام نویسنده
| نادرست | درست |
| ملا عراقی | ملا احمد نراقی |
| مخشری | زمخشری |
| حر آملی | حر عاملی |
| فخر راضی | فخر رازی |
| فاضل لنرکاین | فاضل لنکرانی |
| شفیع کتایانی | شفیعی کدکنی |
| مهدی قزاقی | مهدی نراقی |
| محمد جعفر امالی | محمد جعفر امامی |
| ابن جوزی | ابن خوزی |
| ابن غربی | ابن عربی |
| تبری | طبری |
| ابولقاسم غشیری | ابوالقاسم قشیری |
| محمود خاجوی | محمد خواجوی |
دخل و تصرف در نام نویسنده/مترجم/مصحح و…
| نادرست | درست |
| محمد کریم اصل زنجانی | محمد کریمی اصل زنجانی |
| علی خراسانی | علی هاشمی خراسانی |
| محمد فهیم شلتوت | فهیم محمد شلتوت |
| دیب بغا | مصطفی دیب البُغاء |
| منصور فسایی | منصور رستگار فسایی |
| جلال ارموی | سید جلال الدین محدث ارموی |
| سعود عیاشی | محمد بن مسعود عیاشی |
| قاسم آخوری | قاسم میرآخوری |
| نصرالله جوادی | نصر الله پورجوادی |
| نجیب هروی | نجیب مایل هروی |
| محمد رضا کدکنی | محمد رضا شفیعی کدکنی |
| آفاق بایبوردی | مهرآفاق بایبوردی |
ذکر نشدن نام مصحح/مترجم و…
| نادرست | درست |
| ملاذ الاخیار، مجلسی، قم، مکتبه آیه الله مرعشی، ۱۴۰۶ق. | تحقیق سید مهدی رجایی، به کوشش سید محمود مرعشی نجفی |
| دریای جان، هلموت ریتر، تهران، الهدی | ترجمه عباس زریاب خویی و مهرآفاق بایبوردی |
| الامالی المفید، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق. | به کوشش علی اکبر غفاری و حسین استاد ولی |
| آثار عجم، فرصت شیرازی، امیرکبیر، ۱۳۷۷٫ | به کوشش منصور رستگار فسایی |
| تفسیر جوامع الجامع، طبرسی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۸ش. | به کوشش ابوالقاسم گرجی |
| قانون ابن سینا، تهران، سروش، ۱۳۸۳ | ترجمه عبدالرحمن شرفکندی |
| کشف الاسرار، میبدی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۸۰ | تصحیح علی اصغر حکمت |
| نامههای عین القضات همدانی، تهران، اساطیر، ۱۳۷۷ | به اهتمام علینقی منزوی و عفیف عسیران |
| انسان کامل، نسفی، تهران، طهوری | پیشگفتار هانری کوربن، تصحیح ماریژان موله، ترجمه مقدمه از سید ضیاء الدین دهشیری |
| فکوک قونوی، تهران، مولی | ترجمه و تصحیح محمد خواجوی |
| حکمه الاشراق سهروردی، دانشگاه تهران،۱۳۸۸ | ترجمه و شرح سید جعفر سجادی |
انتساب اشتباه کتاب به ناشر
| نادرست | درست |
| اقتضاء الصراط المستقیم، ابن تیمیه، قم، جامعه مدرسین | بیروت، دارالمسلم |
| بحار الانوار، علامه مجلسی، تهران، نشر نی | بیروت، موسسه الوفاء |
| مفاتیح الجنان، تهران، نشر کارنامه | صدها ناشر غیر از این ناشر |
| حکمت و معیشت، سروش، تهران، بوستان کتاب | تهران، صراط |
| کیمیای سعادت، غزالی، تهران، امیرکبیر | تهران، علمی و فرهنگی |
| هشت کتاب سهراب سپهری، قم، موسسه امام خمینی | تهران، طهوری |
| ابن حنبل حیاته و عصره، محمد ابوزهره، قم، دار فکر | قاهره، دار الفکر العربی |
| تاریخ ادبیات در ایران، صفا، اصفهان، شهید حسین فهمیده | تهران، فردوس |
| از صبا تا نیما، تهران، زائر | تهران، زوار |
| دریای جان، هلموت ریتر، الهادی | تهران، الهدی |
| مثنوی معنوی، قم، مسجد جمکران | دهها ناشر غیر از این ناشر |
انتساب اشتباه کتاب به نویسندگان با اسامی مشابه
| نادرست | درست |
| سوانح، محمد غزالی | احمد غزالی |
| النهایه، علی بن محمد ابن اثیر | مبارک بن محمد ابن اثیر جزری |
| اسد الغابه، مبارک بن محمد ابن اثیر جزری | علی بن محمد ابن اثیر |
| قصص قرآن، محمد جواد بلاغی | صدرالدین بلاغی |
| معرفه السنن و الاثار، احمد بن علی بیهقی | ابوبکر احمد بن حسین بیهقی |
| تاج المصادر، ابوبکر بیهقی | احمد بن علی بیهقی |
| تاریخ بیهقی، احمد بیهقی | ابوالفضل بیهقی |
| تفسیر شاهی، محمد جرجانی | ابوالفتح جرجانی |
| جامع السعادات، احمد نراقی | مهدی نراقی |
| سرّ نی، حمید زرین کوب | عبدالحسین زرین کوب |
| تحریر تاریخ وصاف، عبدالحمید آیتی | عبدالمحمد آیتی |
| فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، سید صادق سجادی | سید جعفر سجادی |
| جغرافیای حافظ ابرو، سید جعفر سجادی | سید صادق سجادی |
ذکر نشدن نام دقیق نویسندگان با اسامی مشابه
| نادرست | درست |
| الاحتجاج، طبرسی | احمد بن علی طبرسی |
| مکارم الاخلاق، طبرسی | حسن بن فضل طبرسی |
| اعلام الوری، طبرسی | فضل بن حسن طبرسی |
| الموتلف، طبرسی | فضل بن حسن طبرسی |
| تفسیر جوامع، طبرسی | فضل بن حسن طبرسی |
| مجمع البیان، طبرسی | فضل بن حسن طبرسی |
| تاریخ برمکیان، سجادی | سید صادق سجادی |
| فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، سجادی | سید جعفر سجادی |
| سفرنامه ابن بطوطه، ترجمه موحد | محمد علی موحد |
| عده الداعی، به اهتمام موحد | احمد موحد قمی |
| المزار شیخ مفید، تصحیح موحد | سید محمد باقر موحد اصفهانی |
| گلشن راز، تصحیح موحد | صمد موحد |
| رسالهای در مقاله نویسی، موحد | ضیاء موحد |
انتساب اشتباه کتاب به ناشران با اسامی مشابه
| نادرست | درست |
| مبانی اخلاق، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی | پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی |
| دانشنامه امام علی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی | پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی |
| نکتههای نغز، قم، انصاریان | انصاری |
| الطرائف، قم، انصاری | انصاریان |
| حدیث ماندگاری، تهران، سوره مهر | سوره سبز |
| برادهها، تهران، سوره سبز | سوره مهر |
ذکر نشدن محل نشر ناشران با اسامی مشابه
| نادرست | درست |
| الفقه الاسلامی و ادلته، وهبه الزحیلی، دار الفکر. | دمشق، دار الفکر |
| اللمعه الدمشقیه، شهید اول، دار الفکر. | قم، دار الفکر |
| اسد الغابه فی معرفه الصحابه، ابن اثیر، دار الفکر. | بیروت، دار الفکر |
| معین الحکام، علی ابن خلیل الطرابلسی، دار الفکر. | قاهره، دا رالفکر |
| میزان الحکمه، محمد محمدی ری شهری، دار الحدیث. | قم، دار الحدیث |
| نصب الرایه، الزیلعی، دارالحدیث. | قاهره، دار الحدیث |
راهکارها
- مدیران بانکهای اطلاعاتی (کتابخانه ملی، خانه کتاب، پایگاه اطلاع رسانی کتابهای اسلامی (پارسا)، موسسه دارالحدیث و…) با بهرهگیری از نظرات کارشناسان و خبرگان کتابپژوه، از آخرین استانداردهای جهانی ثبت اطلاعات آگاه شوند و یک برنامه و پروژه ملی را با همکاری یکدیگر در راستای تشکیل یک بانک اطلاعات جامع و دقیق با موتور جستجوی قوی و پیشرفته به وجود آورند و از عملکردهای جزیرهای و مستقل و… به شدت بپرهیزند. اکنون در ایران به جای یک بانک اطلاعات جامع و دقیق و سالم، چند بانک اطلاعات ناقص و بیمار داریم که اطلاعاتشان با همدیگر هماهنگی ندارد و…
- کتابخانه ملی به عنوان مهمترین متولّی بانک اطلاعات کتابها و… در ایران، باید ابتدا از ویرایش و پالایش بانک اطلاعات موجود خود آغاز کند. صدها هزار رکورد اطلاعاتی موجود در این بانک، چون در طول سالیان متمادی توسط پژوهشگران و کارشناسان مختلف با میزان تخصصهای متفاوت فراهم شده، اکنون حتما میبایست مورد بازبینی، ویرایش، پالایش و اصلاح قرار بگیرد. نام نویسندگان و کتابها با شکلهای گوناگونی ثبت شده که دستیابی به اطلاعات جامع و دقیق را با اشکال مواجه کرده است؛ مثلا خواجه نصیر الدین طوسی به شکلهای مختلفی سرشناسه شده است که میبایست همه یکسان سازی شوند. برخی از سرشناسهها نیز مانند سرشناسه «ژنده پیل» برای شیخ احمد جام، چندان مناسب نمینماید. درست است که لقب ژنده پیل در کتب تذکره برای شیخ احمد جام ثبت شده، اما در هیچ منبعی مشاهده نشده که گفته باشند: این کتاب را ژنده پیل نوشته است یا گفته است یا این کتاب از آثار ژنده پیل است. همه جا سخن از احمد جام است. سال تولد و وفات نویسندگان نیز میبایست دوباره بر اساس منابع تازه به دست آمده یا تازه منتشر شده مورد بازبینی قرار بگیرد. دیگر بانکهای اطلاعاتی نیز میبایست بر اساس الگویِ ملیِ ثبتِ اطلاعات، بانک اطلاعات خود را سر و سامان بدهند.
- مراکز تحقیقاتی و پژوهشی بزرگ و معتبر دانشگاهی و حوزوی میبایست در مرحله اول با بهرهگیری از استادان و کارشناسان خبره، کارگاههای آموزش روش تحقیق، مرجع شناسی، مقاله نویسی و… برپا کنند و در مرحله بعد از نویسندگان بخواهند که بر اساس این استانداردها بنویسند و ارجاع دهند و فهرست منابع تنظیم کنند و آثار آنها را با این ملاکها ارزیابی نمایند. متاسفانه وقتی به فهرست منابع کتابهای برگزیده جشنوارهها (کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، کتاب سال حوزه علمیه قم، کتاب فصل و…) مینگیریم با کمال شرمندگی با این مشکلات به وفور روبرو میشویم.
به عنوان نمونه، «دائره المعارف بزرگ اسلامی» که الحق و الانصاف، گل سرسبد تحقیقات ما محسوب میشود، در کمال تاسف در فهرست منابع خود، نام کتاب و نویسنده و شهر و سال چاپ را میآورد و از ذکر نام ناشر خودداری مینماید با این توجیهِ غیرعلمی که در نوشتن فهرست منابع، بنا بر اختصار است نه تطویل. این در حالی است که اولا حق معنوی و زحمات و خدمات ناشران زیر سوال میرود و ثانیا روندِ دسترسی به اطلاعات کتاب ناقص میماند. خواننده باید برای یافتن نام ناشر این کتاب به منابع دیگر رجوع کند. متاسفانه این شیوه نامیمون به دیگر دانشنامهها و موسوعهها سرایت کرده است.
- مراکز انتشاراتی مهم و بزرگ مانند انتشارات آستان قدس رضوی مشهد، بوستان کتاب قم، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، مرکز نشر دانشگاهی، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، موسسه سروش و… کتابهای خود را قبل از چاپ به دست ویراستار میسپارند که کاری است بس ضروری و قابل تقدیر، اما ویراستاران محترم نیز بیشتر به متن توجه دارند نه به چند صفحه فهرست منابع در پایان کتاب. این صفحات، یا از چشمان تیزبین ایشان به دور میماند و ویرایش نمیشود یا به ویرایش صوری و رسم الخطی اکتفا میشود. البته ناگفته نماند که شاید توقع ما از ویراستاران زیاد باشد. فقط یک کتابشناس میتواند فهرست منابع کتاب را ویرایش کند و اشکالات و اغلاط آن را بیابد و اصلاح نماید. اگر در داخل متن، به جای «حسین»، «حسن» تایپ شده باشد، ویراستار میفهمد و اصلاح میکند، اما کشف «حسینی» که در فهرست منابع «حسنی» شده یا بالعکس، کار ویراستار نیست.
بنابراین ضرورت دارد که ناشرانی که دلسوز نام و اعتبار و ثروت خود هستند، به این چند صفحه پایانی منشورات خود عنایت بیشتری داشته باشند و با کمک ماخذشناسان به رفع اشکالات احتمالی آن بپردازند.
هر چند که تجربه چند ساله این حقیر درباره این پیشنهاد، چندان خوشایند نیست. به عنوان نمونه بارها بر اساس حس دلسوزی و عطش برای ترویج استانداردهای نشر کتاب به بسیاری از مراکز انتشاراتی بزرگ قم (مانند بوستان کتاب قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم، معاونت پژوهش حوزههای علمیه، مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما و…) مراجعه و عرض کرده که در راستای استانداردسازی و غنای منشورات دینی، فهرست منابع کتابهایتان را قبل از چاپ، فی سبیل الله، ویرایش علمی میکنیم، اما…
- ارائه الگو میتواند بهترین راهکار برای حل این مشکل باشد. پژوهشگران جوان میبایست حتما در شیوه فهرست منابع نویسی این بزرگان عرصه فکر و قلم، تامل کنند و نحوه ثبت اطلاعات را بیاموزند. فهرست منابع آثار این نویسندگان، به طور مجزا از اصل کتابهایشان، خود گنجینه باارزشی از اطلاعات است که شرح آن، مقاله مستقلی را میطلبد: محمد رضا شفیعی کدکنی، تقی پورنامداریان، نصرالله پورجوادی، اکبر ثبوت، محمد اسفندیاری، رضا مختاری، محمد علی مهدوی راد، جویا جهانبخش، سید حسن اسلامی، محمد حسین ساکت.
پیوستها:
- نمونهای از کتابنامههای ویرایش شده
قبل از ویرایش |
بعد از ویرایش |
| ابصار العین، السماواتی، تحقیق جعفر طبسی، قم، مرکز الاسلامیه، ۱۴۱۹٫ | ابصار العین فی انصار الحسین، محمد السماوی، تحقیق محمد جعفر طبسی، قم، مرکز الدراسات الاسلامیه، ۱۴۱۹ق. |
| ابکار الافکار الآمدی، به کوشش احمد مهدی، دار الکتب، ۱۴۲۳٫ | ابکار الافکار فی اصول الدین، علی الآمدی، به کوشش احمد محمد مهدی، قاهره، دار الکتب، ۱۴۲۳ق. |
| ابن تیمیه لیس سلفیا، منصور عویس، قاهره، نهضت العربیه، ۱۹۷۰م. | ابن تیمیه لیس سلفیا، منصور محمد محمد عویس، قاهره، دار النهضه العربیه، ۱۹۷۰م. |
| ابن عباس و اموال البصره، مرتضی عاملی، قم، مطبعه الحکمه. | ابن عباس و اموال البصره، جعفر مرتضی عاملی، قم، مطبعه الحکمه، ۱۳۹۶ق. |
| الابهاج السبکی، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی تا. | الابهاج فی شرح المنهاج، تقی الدین السبکی، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۴ق. |
| ابوحنیفه الائمه الفقهاء، وهبی سلیمان، دمشق، دار قلم، ۱۴۲۰ق. | ابوحنیفه النعمان امام الائمه الفقهاء، وهبی سلیمان غاوجی، دمشق، دار القلم، ۱۴۲۰ق. |
| ابوذر مسلمان، جعفر عاملی، قم، بی نا، ۱۳۶۱٫ | ابوذر مسلمان یا سوسیالیست، جعفر مرتضی عاملی، ترجمه مرتضی مرتضی عاملی، قم، بی نا، ۱۳۶۱ش. |
| ابیطالب حامی الرسول، نجم الدین عسکری، الآداب، ۱۳۸۰٫ | ابوطالب حامی الرسول و ناصره، نجم الدین عسکری، نجف، مطبعه الآداب، ۱۳۸۰ق. |
| اتحاف الحیره، البوصیری، اب‍وت‍م‍ی‍م ی‍اس‍ر بن ابراهیم و احمد م‍ع‍ب‍د، ریاض، الوطن. | اتحاف الخیره المهره بزوائد المسانید العشره، احمد بن ابی‌بکر البوصیری، تحقیق دار ال‍م‍ش‍ک‍ات ل‍ل‍ب‍ح‍ث ال‍ع‍ل‍م‍ی، ب‍اش‍راف اب‍وت‍م‍ی‍م ی‍اس‍ر بن ابراهیم، ریاض، دار الوطن، ۱۴۲۰ق. |
| اتحاف الزائر، ابن عساکر، تحقیق شکری، بیروت، دارا رقم، ۲۰۰۲٫ | اتحاف الزائر و اطراف المقیم للسائر فی زیاره النبی، ابن عساکر، تحقیق حسین محمد علی شکری، بیروت، دار الارقم، ۲۰۰۲م. |
| اتحاف الزائر، ابن عساکر، تحقیق مصطفی عمار، مرکز بحوث و دراسات مدینه، ۱۴۲۶٫ | اتحاف الزائر و اطراف المقیم للسائر فی زیاره النبی، ابن عساکر، تحقیق مصطفی عمار منلا، مدینه، مرکز بحوث و دراسات المدینه، ۱۴۲۶ق. |
| اتحاف المطالع، عبدالسلام سوده، تحقیق محمد جحی، بیروت، عرب الاسلامی، ۱۴۱۷٫ | اتحاف المطالع بوفیات اعلام القرن الثالث عشر و الرابع۱۴۰۰ –۱۱۷۱ ق، عبدالسلام ابن سوده، تحقیق محمد حجّی، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ۱۴۱۷ق. |
| اتحاف الوری، بن فهد، به کوشش محمد فهیم شلتوت، مکتبه المدنی، ۱۳۷۲ش. | اتحاف الوری باخبار ام القری، عمر بن فهد، به کوشش فهیم محمد شلتوت، جده، مکتبه المدنی، ۱۳۷۲ق. |
| اتعاظ الحنفاء، المقریزی، به کوشش جمال الدین، وزاره الاوقاف مصر، ۱۴۱۶٫ | اتعاظ الحنفاء باخبار الائمه الفاطمیین الخلفا، احمد بن علی المقریزی، به کوشش جمال الدین الشیال، قاهره، وزاره الاوقاف المجلس الاعلی للشئون الاسلامیه، ۱۴۱۶ق. |
| الاتقان فی القرآن، سیوطی، به کوشش دیب بغاء، دمشق، دار کثیر، ۱۴۱۶ق. | الاتقان فی علوم القرآن، عبدالرحمن سیوطی، به کوشش مصطفی دیب البُغاء، دمشق، دار ابن کثیر، ۱۴۱۶ق. |
| آثار البلاد، قزوینی، امیر کبیر، ۱۳۷۳٫
|
آثار البلاد و اخبار العباد، زکریا بن محمد قزوینی، ترجمه جهانگیر میرزا قاجار، تصحیح سید جلال الدین محدث ارموی، تهران، امیر کبیر، ۱۳۷۳ش. |
| آثار الوزراء، عقیلی، به کوشش سید ارموی، تهران، اطلاعات، ۱۳۶۴٫ | آثار الوزراء، سیف الدین حاجی بن نظام عقیلی، به کوشش سید جلال الدین محدث ارموی، تهران، اطلاعات، ۱۳۶۴ش. |
| آثاره الترغیب، خوارزمی، تحقیق سیدکسروی، بیروت، علمیه، ۱۴۲۰٫ | آثاره الترغیب و التشویق الی المساجد الثلاثه و البیت العتیق، محمد بن اسحاق الخوارزمی، تحقیق سیدکسروی حسن، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۰ق. |
| اثرآفرینان، رضا نصیری، تهران، انجمن مفاخر، ۱۳۷۷٫ | اثرآفرینان زندگینامه نام آوران فرهنگی ایران از آغاز تا سال ۱۳۰۰ هجری شمسی، زیر نظر محمد رضا نصیری، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران، ۱۳۷۷ش. |
| الاحاد و المثانی، ضحاک، تحقیق باسم فیصل احمد الجواهره، ریاض، دار الدرایه، ۱۴۱۱ق. | الاحاد و المثانی، ابن ابی‌عاصم ضحاک، تحقیق باسم فیصل احمد الجوابره، ریاض، دار الدرایه، ۱۴۱۱ق. |
| احادیث ام المؤمنین، مرتضی عسکری، تهران، مکتب صدوق، ۱۴۱۴٫ | احادیث ام المؤمنین عائشه، سید مرتضی عسکری، تهران، مکتبه الصدوق، ۱۴۱۴ق. |
| الاحتجاج، آیت الله طبرسی، به کوشش بهادری و محمد هادی، قم، الاسوه، ۱۴۱۳ق. | الاحتجاج على اهل اللجاج، ابومنصور الطبرسی، به کوشش ابراهیم بهادری و محمد هادی به، قم، دار الاسوه، ۱۴۱۳ق. |
| الاحتجاج، طبرسی، سید محمد موسوی خراسانی، نجف اشرف، نعمان، ۱۳۸۶٫ | الاحتجاج على اهل اللجاج، ابومنصور الطبرسی، به کوشش سید محمد باقر موسوی خرسان، نجف، دار النعمان، ۱۳۸۶ق. |
| الاحرف السبعه، الدانی، به کوشش عبدالمهیمن طحان، مناره مکه، ۱۴۰۸ق. | الاحرف السبعه للقرآن، عثمان بن سعید ابوعمر الدانی، به کوشش عبدالمهیمن طحان، مکه، مکتبه المناره، ۱۴۰۸ق. |
| احسن التقاسیم، مُقدّسی، به کوشش محمد مخزوم، بیروت، دار التراث العربی، ۱۴۰۸ق. | احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، محمد بن احمد المقدسی، به کوشش محمد مخزوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ق. |
| احسن التواریخ، بیگ روملو، ترجمه دکتر حسین نوایی، تهران، اسطوره، ۱۳۸۴٫ | احسن التواریخ، حسن بیگ روملو، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، اساطیر، ۱۳۸۴ش. |
| الاحکام سلطانیه، الماوردی، به کوشش احمد، کویت، ابن قتیبه، ۱۴۰۹ق. | الاحکام السلطانیه والولایات الدینیه، الماوردی، به کوشش احمد مبارک، کویت، دار ابن قتیبه، ۱۴۰۹ق. |
| احکام القرآن، الشافعی، به کوشش عبدالغنی، بیروت، الکتب العلمیه، ۱۴۰۰٫ | احکام القرآن، ابن ادریس الشافعی، به کوشش عبدالغنی عبدالخالق، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۰ق. |
| احکام القرآن، ابن الغربی، تحقیق محمد علی البجاوی، بیروت، دار الکفر، ۱۳۹۲٫ | احکام القرآن، ابن عربی، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دار الفکر، ۱۳۹۲ق. |
| احکام القرآن، الجصاص، به کوشش علی شاهین، کتب العلمیه، ۱۴۱۵ق. | احکام القرآن، احمد بن علی الجصاص، به کوشش عبدالسلام محمد علی شاهین، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق. |
| احکام اهل الذمه، ابن قیم، به کوشش طه، بیروت، دار العلمیه، ۱۴۱٫ | احکام اهل الذمه، ابن قیم الجوزیه، به کوشش طه عبدالرؤوف سعد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق. |
| احیاء الملوک تاریخ سیستان، سیستانی، به کوشش ستوده، تهران، بنگاه ترجمه کتاب، ۱۳۴۴ش. | احیاء الملوک تاریخ سیستان تا عصر صفوی، ملک شاه حسین سیستانی، به کوشش منوچهر ستوده، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۴ش. |
| احیاء علوم الغزالی، بیروت، العربی. | احیاء علوم الدین، محمد بن محمد الغزالی، بیروت، دار الکتب العربی، بی تا. |
| اخبار طوال، داود الدینوری، به کوشش عامر و الشیال، قم، الشریف. | الاخبار الطوال، ابن داود الدینوری، به کوشش عبدالمنعم عامر، و جمال الدین الشیال، قم، الشریف الرضی، ۱۴۱۲ق. |
| اخبار مدینه سمهودی، ترجمه سید کمال جوادی، قم، مشعر، ۱۳۷۶ق. | اخبار مدینه (ترجمه خلاصه الوفاء باخبار دار المصطفی)، نورالدین سمهودی، ترجمه، سید کمال حاج سید جوادی، تهران، مشعر، ۱۳۷۶ق. |
| اخبار مکه فاکهی، مکه، نهضه الحدیث، ۱۴۰۷ق. | اخبار مکه فی قدیم الدهر و حدیثه، فاکهی، به کوشش عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، مکه، النهضه الحدیثه، ۱۴۰۷ق. |
| اخبار مکه ازرقی، دار الثقافه، ۱۴۰۳ق. | اخبار مکه و ما جاء فیها من الاثار، ازرقی، به کوشش رشدی الصالح ملحس، مکه، دار الثقافه، ۱۴۰۳ق. |
| اختصاص مفید، ترجمه غفاری و زرندی، بیروت، مفید، ۱۴۱۴٫ | الاختصاص، المفید، به کوشش علی اکبر غفاری و محمود زرندی، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق. |
| ارّان، عنایت‌الله رضا، تهران، وزارت خارجه، ۱۳۸۶ش. | ارّان از دوران باستان تا آغاز عهد مغول، عنایت‌الله رضا، تهران، وزارت امور خارجه، ۱۳۸۶ش. |
| ارشاد الطالبین و المسترشدین، فاضل المقداد مکتبه النجفی، ۱۴۰۵ق. | ارشاد الطالبین الی نهج المسترشدین، الفاضل المقداد، به کوشش سید مهدی رجایی، قم، مکتبه آیه الله شهاب الدین المرعشی النجفی، ۱۴۰۵ق. |
| ارشاد قلوب الدیلمی، به کوشش هاشم میلانی، قم، الاسوه، ۱۴۱۷٫ | ارشاد القلوب المنجمی من عمل به من الیم العقاب، حسن بن محمد الدیلمی، به کوشش سید هاشم میلانی، قم، دار الاسوه، ۱۴۱۷٫ |
| آرمانها و واقعیتهای اسلام، حسن نصر، شهاب عباسی، پژوهش سهروردی، ۱۳۸۴٫ | آرمانها و واقعیتهای اسلام، سید حسین نصر، ترجمه شهاب الدین عباسی، تهران، پژوهش و نشر سهروردی، ۱۳۸۳ش. |
| اسطورههای جهان، پیرگر یمال، ترجمه مانی، تهران، هاجر، ۱۳۸۵ش. | اساطیر جهان، پیر گریمال، ترجمه مانی صالحی، تهران، مهاجر، ۱۳۸۵ش. |
| الاستبصار الطوسی، به کوشش حسن موسی الخراسان، تهران، الاسلامیه، ۱۳۶۳٫ | الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، شیخ طوسی، به کوشش سید حسن موسوی الخرسان، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش. |
| استذکار، عبدالبر، به کوشش سالم محمد و علی محمد، بیروت، کتب العلمیه. | الاستذکار (الجامع ل‍م‍ذاه‍ب ف‍ق‍ه‍اء الام‍ص‍ار و علماء الاق‍طار فیما ت‍ض‍م‍ن‍ه ال‍م‍وطا من م‍ع‍ان‍ی ال‍رای و الاثار و شرح ذل‍ک ک‍ل‍ه ب‍الای‍ج‍از و الاخ‍ت‍ص‍ار)، ابن عبدالبر، به کوشش سالم محمد عطا و علی محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق. |
| الاستیعاب، ابنعبدالبر، به کوشش معوض و عبدالموجود و البری و النجار، بیروت. | الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، ابنعبدالبر، به کوشش علی محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود و عبدالمنعم البری و جمعه طاهر النجار، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق. |
| اصد الغابه، ابن اثیر، قاهره، دار الفکر. | اسد الغابه فی معرفه الصحابه، ابن اثیر، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق. |
| اسرار التوحید فی مقامات شیخ سعید، تصحیح محمد رضا شفیع کتایانی، تهران، آگاهی. | اسرار التوحید فی مقامات شیخ ابوسعید، محمد بن منور، تصحیح محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران، آگاه، ۱۳۶۶ش. |
| اسکندر مقدونی، هارولد، ترجمه شفق، مشهد، زائر، ۱۳۳۵٫ | اسکندر مقدونی، هارولد لمب، ترجمه رضا زاده شفق، مشهد، کتابفروشی زوار، ۱۳۳۵ش. |
| اسلام پژوهشی تاریخی و فرهنگی، دکتر آذر آذرنوش، تهران، ارشاد اسلامی، ۱۳۸۴٫ | اسلام پژوهشی تاریخی و فرهنگی، آذرتاش آذرنوش، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۴ش. |
| اسلام و مسلمانان در انگلیس، فهیمه وزیری، قم، بوستان قم، ۱۳۸۳٫ | اسلام و مسلمانان در انگلستان، فهیمه وزیری، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۳ش. |
| اسناد و مکاتبات تاریخی ایران، به کوشش دکتر عبدالحسن نوایی، تهران، ترجمه و نشر، ۱۳۵۶٫ | اسناد و مکاتبات تاریخی ایران از تیمور تا شاه اسماعیل، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۵۶ش. |
| اصابت ابن حجر العسقلانی، به کوشش محمد البجاوی، بیروت، دار الخیل، ۱۴۱۲٫ | الاصابه فی تمییز الصحابه، ابن حجر العسقلانی، به کوشش علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق. |
| اصل الشیعه کاشف الغطاء، بیروت، علمی، ۱۴۱۳٫ | اصل الشیعه و اصولها، محمد حسین آل کاشف الغطاء، مقدمه مرتضی عسکری، بیروت، موسسه الاعلمی، ۱۴۱۳ق. |
| اصنام، محمد کلبی، ترجمه رضا نائینی، تهران نو، ۱۳۶۴٫ | الاصنام، تنکیس الاصنام (تاریخ پرستش تازیان پیش از پدیده اسلام). هشام بن محمد کلبی، تحقیق احمد زکی پاشا، مقدمه و حواشی و تکمله و ترجمه محمد رضا جلالی نائینی، تهران، نشر نو، ۱۳۶۴ش. |
| الاصیلی طقطقی، قم، کتابخانه آقای مرعشی، ۱۴۱۸٫ | الاصیلی فی انساب الطالبیین، ابن الطقطقی، تحقیق سید مهدی رجایی، قم، مکتبه آیه الله شهاب الدین المرعشی النجفی، ۱۴۱۸ق. |
| اطلس تاریخ اسلام، حسین مونث، ترجمه آذرنوش، تهران، ارتش، ۱۳۵۸٫ | اطلس تاریخ اسلام، حسین مونس، ترجمه آذرتاش آذرنوش، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۵ش. |
| اعیان الشیعه، سید محسن الامین، تعارف بیروت، ۱۴۰۳٫ | اعیان الشیعه، سید محسن الامین، به کوشش سید حسن الامین، بیروت، دار التعارف، ۱۴۰۳ق. |
| الاغانی اصفهانی، تصحیح عبدالله علی، دار الکتب العلمیه. | الاغانی، ابوالفرج اصفهانی، تصحیح عبدالله علی مهنّا و سمیر جابر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۷ق. |
| افغانستان در ۵ قرن اخیر، فرهنگ وفایی، ۱۳۷۴٫ | افغانستان در پنج قرن اخیر، میر محمد صدیق فرهنگ، قم، وفایی، ۱۳۷۴ش. |
| افغانستان در مسیر غبار، جمهوری تهران، ۱۳۷۴٫ | افغانستان در مسیر تاریخ، غلام محمد غبار، تهران، جمهوری، ۱۳۷۴ش. |
| اقبال اعمال، طاووس، به کوشش جواد فیومی، قم، الاسلامی، ۱۴۱۴٫ | اقبال الاعمال، ابن طاووس، به کوشش جواد قیومی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۱۴ق. |
| امل امل حر العاملی، تحقیق حسینی، کتاب اسلامی، ۱۳۶۲ش. | امَلُ الامِل فی علماء جَبَل عامِل، حر العاملی، تحقیق سید احمد حسینی، قم، دار الکتاب الاسلامی، ۱۳۶۲ش. |
| انباء فی تاریخ العمرانی، قاهره، افاق العرب، ۱۴۲۱٫ | الانباء فی تاریخ الخلفاء، ابن العمرانی، به کوشش قاسم السامرائی، قاهره، دار الافاق العربیه، ۱۴۲۱ق. |
| باستان‌شناسی قرآن، بی‌آزار شیرازی، تهران، فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۰٫ | باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، عبدالکریم بی‌آزار شیرازی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۰ش. |
| بلال، اشتهاردی، آزادی، ۱۳۷۳٫ | بلال حبشی، محمد محمدی اشتهاردی، تهران، پیام آزادی، ۱۳۷۳ش. |
| تاریخ اجتماع ایران، مرتضوی راوندی، نگاه، ۱۳۸۲٫ | تاریخ اجتماعی ایران، مرتضی راوندی، تهران، نگاه، ۱۳۸۲ش. |
| تاریخ ادبیات ایران، صفا، فردوسی، ۱۳۷۸٫ | تاریخ ادبیات در ایران، ذبیح الله صفا، تهران، فردوس، ۱۳۷۸ش. |
| تاریخ بیهق، بیهقی، اقرأ. | تاریخ بیهق، علی بن زید البیهقی، دمشق، دار اقرأ، ۱۴۲۵ق. |
| تاریخ بیهقی، به کوشش خلیلی خطیبی رهبر، مهتاب، ۱۳۷۴٫ | تاریخ بیهقی، محمد بن حسین بیهقی، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران، مهتاب، ۱۳۷۴ش. |
| تفسیر سمرقندی (بحر علوم)، به کوشش غرامه و مطرجی، قم، دار الفکر، ۱۴۱۶٫ | تفسیر السمرقندی (بحر العلوم)، السمرقندی، به کوشش عمر بن غرامه و محمود مطرجی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۶ق. |
| تفسیر عیاش، تحقیق سید هاشم، تهران، بعثت، ۱۴۲۱٫ | تفسیر العیاشی، العیاشی، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، بعثت، ۱۴۲۱ق. |
| تفسیر سورآبادی، سیرجانی، نو، ۱۳۸۱٫ | تفسیر سورآبادی (تفسیر التفاسیر)، عتیق نیشابوری، به کوشش سعیدی سیرجانی، تهران، نشر نو، ۱۳۸۱ش. |
| تفسیر فخر رازی، بیروت. | التفسیر الکبیر، الفخر الرازی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۵ق. |
| سرزمین حاکمان، لیسی، ترجمه خلعتبری، شب آویز، ۱۳۶۵٫ | سرزمین سلاطین، رابرت لیسی، ترجمه فیروزه خلعتبری، تهران، شباویز، ۱۳۶۵ش. |
- نمونهای از کتابنامه افراط در استاندارد
در کنار این همه ناهماهنگیها و بیدقتیها در ثبت اطلاعات کتابها در بانکهای اطلاعات و کتابنامهها، هستند پژوهشگرانی که دقت ایشان در ثبت اطلاعات به وسواس و افراط منتهی شده است. نه به این شیوه ثبت اطلاعات کتاب: «احیای غزالی، دارالفکر بیروت» نه به این شیوه:
إِحیاء علوم الدّین، أَبوحامد محمّد بن محمّد الغزّالى ( فـ : ۵۰۵ هـ . ق . ) ؛ مُذَیَّل به : المغنى عن حمل الأَسفار فى الأَسفار، زین الدّین العراقى ؛ به همراهِ : ۱ ـ تعریف الأَحیاء بفضائل الإِحیاء ۲ ـ الإِملاء عن إِشکالات الإِحیاء ۳ ـ عوارف المعارف ؛ ۵ ج ؛ افست از روىِ چاپِ قدیم ؛ بیروت : دار إِحیاءِ التُّراث العَرَبىّ .
أَقرب الموارد فى فُصَحِ العَرَبیّهِ و الشَّوارِد، سعید الخورى الشّرتونى اللُّبنانى، ] باهتمام : أَسعد الطّیّب [، ۵ ج، ط : ۱، طهران و قم : دار الأسوه للطّباعه و النّشر، ۱۳۷۴ هـ . ش . / ۱۴۱۶ هـ . ق .
الاِثنا عَشَریّه فى الصّلاه الیومیّه، الشّیخ البهائىّ ( محمّد بن الحسین بن عبدالصّمد الحارثىّ / فـ : ۱۰۳۰ هـ . ق . )، تحقیق : محمّد الحسون، ط : ۱، قم : مکتبه آیه الله المرعشىّ النّجفىّ، ۱۴۰۹ هـ . ق .
الأربعونَ حدیثاً، الشّیخ البهائىّ ( أبوالفضائل محمّد بن الشّیخ حُسَیْن الجبعىّ العامِلىّ / فـ : ۱۰۳۰ هـ . ق . )، حَقَّقَه : أبوجعفر الکعبی، ط : ۲، قم : مؤسَّسه النّشر الإسلامىّ، ۱۴۲۲ هـ . ق .
الإِرشاد فى معرفه حُجَجِ الله على العباد، الشّیخ المفید ( أبوعبدالله محمّد بن محمّد بن النّعمان العُکبَرىّ البغدادىّ / ۳۳۶ ـ ۴۱۳ هـ . ق . )، تحقیق : مؤسَّسه آل البیت ـ علیهم السّلام ـ لإِحیاءِ التُّراث، ۲ ج، ط : ۲، بیروت : دار المفید، ۱۴۱۴ هـ . ق .
الاِستیعاب فى معرفه الأَصحاب، أبوعمر یوسف بن عبدالله بن محمّد بن عبدالبَرّ النّمرى، تحقیق : على محمّد البجاوى، ط : ۱، بیروت : دار الجیل، ۱۴۱۲ هـ . ق .
الاقتصاد الهادى إلى طریق الرَّشاد، شیخ الطّائفه أبوجعفر محمّد بن الحسن الطّوسىّ ( ۳۸۵ ـ ۴۶۰ هـ . ق . )، طهران : مکتبه جامع چهلستون، ۱۴۰۰ هـ . ق .
الألفیّه و النَّفلیّه، الشّهید الأوّل ( محمّد بن مکّى العامِلىّ )، تحقیق : على الفاضل القائینىّ، ط : ۱، قم : مکتب الإعلام الإسلامىّ، ۱۴۰۸ هـ . ق .
الأمالى، شیخ الطّائفه أبوجعفر محمّد بن الحسن الطّوسىّ ( ۳۸۵ ـ ۴۶۰ هـ . ق . )، تحقیق : مؤسَّسه البعثه، ط : ۱، قم : دارالثَّقافه، ۱۴۱۴ هـ . ق .
الانتصار، الشّریف المُرتَضى عَلَم الهُدى ( علىّ بن الحسین الموسوىّ البغدادىّ / ۳۵۵ ـ ۴۳۶ هـ . ق . )، تحقیق و نشر : مؤسَّسه النّشر الإِسلامىّ، قم : ۱۴۱۵ هـ . ق .
التّبیان فى تفسیر القُرءان، شیخ الطّائفه أبوجعفر محمّد بن الحسن الطّوسىّ ( ۳۸۵ ـ ۴۶۰ هـ . ق . )، تحقیق و تصحیح : أحمد حبیب قصیر العامِلىّ، ط : ۱، قم : مکتب الإعلام الإسلامىّ، ۱۴۰۹ هـ . ق .
]الـ[ ـتفسیر الصّافى، الفیض الکاشانىّ ( المولى محسن / فـ : ۱۰۹۱ هـ . ق . )، صحّحه و قدّم له : حسین الأَعلمىّ، ۵ ج، ط : ۲، طهران : مکتبه الصّدر، ۱۴۱۶ هـ . ق .
الجامع الصّحیح، أبوالحسین مُسلِم بن الحجّاج بن مسلم القشیرىّ النّیسابورىّ، بیروت : دار الفکر .
الحدائق النّاضره فى أَحکام العتره الطّاهره، یوسُف البَحرانىّ ( فـ : ۱۱۸۶ هـ . ق . )، تحقیق : محمّد تقى الایروانىّ، ۲۵ ج، قم : مؤسَّسه النّشر الإسلامىّ .
الحکایات فى مخالفات المعتزله من العدلیّه و الفرق بینهم و بین الشّیعه الإِمامیّه، إملاء : الشّیخ المفید محمّد بن محمّد بن النّعمان العُکبَرىّ البغدادىّ / ۳۳۶ ـ ۴۱۳ هـ . ق . )، عرض و روایه : السّیّد الشّریف المُرتضى ( علىّ بن الحسین بن موسى الموسوىّ البغدادىّ / ۳۵۵ ـ ۴۳۶ هـ . ق . )، تحقیق : السّیّد محمّد رضا الحُسَینىّ الجلالىّ، ط : ۲، بیروت : دار المفید، ۱۴۱۴ هـ . ق .
الخرائج و الجرائح، قُطب الدّین الرّاوندىّ ( فـ : ۵۷۳ هـ . ق . )، تحقیق و نشر : مؤسَّسه الإمام المهدى ـ علیه السّلام ـ، ۳ ج، ط : ۱، قم : ۱۴۰۹ هـ . ق .
الخِلاف، شیخ الطّائفه أبوجعفر محمّد بن الحسن الطّوسىّ ( ۳۸۵ ـ ۴۶۰ هـ . ق . )، تحقیق جماعه من المحقّقین، ۶ ج، قم : مؤسَّسه النّشر الإسلامىّ، ۱۴۰۷ ـ ۱۴۱۷ هـ . ق .
الدّرّ المنثور فى التّفسیر بالمأثور، جلال الدّین عبدالرّحمن بن أبى بکر، ۶ ج، بیروت : دار المعرفه .
الذّریعه إِلى تصانیف الشّیعه، الشّیخ آقا بزرگ الطّهرانى، ط : ۲، بیروت : دار الأَضواء .
الرّسائل الرّجالیّه، أبوالمعالى محمّد بن محمّد إبراهیم الکَلباسىّ ( ۱۲۴۷ ـ۰ ۱۳۱۵ هـ . ق . )، تحقیق محمّد حسین الدّرایتىّ، ۴ ج، ط : ۱، قم : دار الحدیث، ۱۴۲۲ هـ . ق . / ۱۳۸۰ هـ . ش .
الرَّسائل العشر، الشّیخ الطّوسىّ، باهتمام واعظ زاده الخراسانىّ و . . .، قم : مؤسَّسه النّشر الإسلامىّ .
الرّوضه البهیّه فى شرح اللّمعه الدِّمَشقیّه، الشّهید الثّانى ( زین الدّین الجبعىّ العامِلىّ / ۹۱۱ ـ ۹۶۵ هـ . ق . )، بتحقیق و تعلیق : السّیّد محمّد کلانتر، ط : ۱ ( افست از روىِ ط : ۲/۱۳۹۸ هـ . ق . )، قم : انتشاراتِ داورى، ۱۴۱۰ هـ . ق .
الصّافى ر التّفسیر الصّافى .
الصّحاح ( تاج اللُّغَه و صِحاح العَرَبیّه )، إسماعیل بن حمّاد الجوهرىّ ( ۳۳۲ ؟ ـ ح ۴۰۰ هـ . ق . )، تحقیق أحمد عبدالغفور عطّار، ط : ۱ ( افست )، انتشاراتِ أَمیرى، ۱۳۶۸ هـ . ش .
الصّحیح من سیره النّبىّ الأعظم ـ صلّى الله علیه و آله و سلّم ـ، السّیّد جعفر مُرتَضَى العامِلىّ، ط : ۴، بیروت : دار الهادى، ۱۴۱۵ هـ . ق .
العُدّه فى أُصول الفقه، شیخ الطّائفه أبوجعفر محمّد بن الحسن الطّوسىّ ( ۳۸۵ ـ ۴۶۰ هـ . ق . )، تحقیق : محمّد رضا الأَنصارىّ القُمى، ۲ ج، ط : ۱، قم : ۱۴۱۷ هـ . ق .
العُروه الوُثقى، الشّیخ البهائىّ ( محمّد بن الحسین الحارِثىّ العامِلىّ / فـ : ۱۰۳۰ هـ . ق . ) ؛ و : الرّحله، الشیخ حسین والد الشّیخ البهائىّ ( فـ : ۹۸۴ هـ . ق . )، تحقیق : محمّدرضا نعمتى و أسعد الطّیّب، ط : ۱، قم : بوستانِ کتابِ قُم، ۱۳۸۰ هـ . ش . / ۱۴۲۲ هـ . ق .
] الـ[ ـعقد الحُسَینى ( الطَّهماسبى )، عِزّ الدّین حُسَین بن عبدالصّمد العامِلىّ ( فـ : ۹۸۴ هـ . ق . / والد الشّیخ البهائى )، عنى بتصحیحه و طبعه : السّیّد جواد المدرّسىّ الیزدىّ، یزد : گلبهار .
الغدیر فى الکتاب و السّنّه و الأدب، عبدالحسین أحمد الأمینىّ النّجفىّ، ۱۱ ج، ط : ۴، بیروت : دار الکتاب العربىّ، ۱۳۹۷ هـ . ق . ؛ و نیز : ط : ۵، طهران : دار الکتب الإسلامیّه، ۱۳۷۲ هـ . ش .
الفائق ر کتاب الفائق فى أُصولِ الدّین .
الفصول المختاره من العیون و المحاسن، الشّریف المرتضى ( ۳۵۵ ـ ۴۳۶ هـ . ق . )، تحقیق : السّیّد على میر شریفى، ط : ۲، بیروت : دار المفید، ۱۴۱۴ هـ . ق .
الکافى، ثقه الإِسلام أَبوجعفر محمّد بن یعقوب بن إِسحاق الکُلینىّ الرّازىّ ( فـ : ۳۲۹ هـ . ق . )، صحّحه و علّق علیه : على أکبر الغفّارىّ، طهران : دارالکتب الإِسلامیّه، ط : ۳، ۱۳۶۷ هـ . ش .
الکشّاف عن حقائق التّنزیل و عیون الأَقاویل فى وجوه التّأویل، أبوالقاسم جار الله محمود بن عمر الزَّمَخشَرىّ الخورزمىّ ( ۴۶۷ ـ ۵۳۸ هـ . ق . )، ۴ ج، شرکه مکتبه و مطبعه مصطفى البابى الحَلَبىّ و أولاده بمصر، ۱۳۸۵ هـ . ق .
الکشکول، الشّیخ بهاء الدّین محمّد العامِلىّ، ۳ ج، ط : ۷، بیروت : مؤسَّسه الأعلمىّ، ۱۴۲۰ هـ . ق .
الکشکول، الشّیخ البهائى ( محمّد بن الحسین بن عبدالصَّمَد الحارِثىّ العامِلىّ / فـ : ۱۰۳۰ هـ . ق . )، تحقیق : السّیّد محمّد السّیّد حُسَین المعلّم، ۴ ج، ط : ۱، قم : المکتبه الحَیدریَّه، ۱۴۲۷ هـ . ق . / ۱۳۸۵ هـ . ش .