مقدمه
در حال حاضر نمایشگاهی از آثار محمد سعید نقاشیان با عنوان سیاه مشق ، در دو گالری ملک و سالن شماره ۲، از مجموعه آرت سنتر افتتاح شده است. نقاشیان در تیرماه ۱۳۵۶ در تهران متولد شد. او فارغ التحصیل رشته کارشناسی ارشد از دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز و دارای مدرک درجه۲ هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. او در حال حاضر در دانشگاه های هنر تدریس می کند. از این هنرمند پر کار تا کنون ۲۲ نمایشگاه انفرادی و بیش از ۱۰۰ نمایشگاه گروهی در داخل و خارج کشور به نمایش در آمده است. در نمایشگاه اخیر او آثار به نمایش در آمده از حروف ، بدون رنگ و در غالب سیاه و سفید، نوعی فرم گرایی متفاوت را در زمینه نقاشی – خط در معرض دید علاقه مندان قرار می دهد. فضای نمایشگاه، نگاهی مدرن به سنت ها دارد. در نمایشگاه وی، بزرگان خط ونقاشی مانند استادان قاضی مراد، رینه ای، غلامی، فلسفی، خاتمی، فریوسفی، میرفندرسکی، ایمان زاده،نوراللهی، صیف آبادی، طباطبایی، جواد ی نصب، جوادی، دکتر سیدعمادتوحیدی و دکتترسیدسلمان صفوی (رییسمرکزمطالعات ایرانیانن لندن) و… نیز حضور داشتند.با محمد سعید نقاشیان گفتگویی انجام داده ایم که در زیر می خوانید:
سیاه مشق ها ی نقاشیان چه تفاوتی با سیاه مشق های دیگرهنرمندان دارد؟
آثار من سیاه مشق هایی با نگاهی مدرن هستند. البته پیشکسوتان واستادان بسیاری مانند استاد پیلارام،زنده رودی، احصائی و… در زمینه سیاه مشق کار کرده اند. من در عین حال که وامدار آنها هستم؛ سعی کردم فضای جدیدی را در کارهایم به وجود بیاورم و مانیفست خودم را داشته باشم.
وارد نمایشگاه که می شوید با یکسری تابلوهای سیاه و سفید روبرو می شوید
در درس مبانی نظری هنرهای تجسمی رنگ وجود ندارد. به این دلیل که رنگ ذهن راوادار به ترجمه ی متن می کند و از اصل ترکیب بندی دور می کند لذا در این نمایشگاه حاکمیت با دوعنصر دی کروماتیک (غیررنگی) سیاه و سفید می باشد . این نمایشگاه بازتاب اندیشه وجودی من نسبت به مبانی نظری هنرهای تجسمی می باشد. در این نمایشگاه تمام تلاشم بر این بود که با حذف رنگ به ترکیب بندی های مختص به ذهن خودم برسم.
کلمه “هو” در کارهای شما شبیه یک ذکر تکرار شده است دلیل آن چیست؟
ببینید کلمه “هو” در ادبیات کهن ایران زمین به معنی نیکی است. مصداق آن در کلماتی چون : هونر و هونره (به معنی انسان کامل و انسان فاضل ) یا هوشنگ (به معنی خانه نیک در زبان اوستا) ، هومن(اندیشه نیک) و در باورها و تعالیم معنوی و عرفانی اسلام نیز این کلمه اشاره به غیب مطلقی دارد که به آن می گوییم : “الله” که نیکی مطلق نیز هست و من سعی کردم با وام گرفتن از حضرت شیخ شهاب الدین سهروردی که اتصالی برقرار کرد بین تعالیم حکمای خسروانی ایران باستان و عرفان اسلامی و فلسفه ی اشراقی را تاسیس کرد در این نمایشگاه نیز بین این دو تفکر دینی و عرفانی در قالب هنر به کتابت کلمه “هو” بپردازم که اشتراک بین این دو تفکرمی باشد.
من قانع نشدم میشود بگویید که انگیزه اصلی ای که باعث شد شما به نگارش کلمه “هو” بپردازید چه بود؟ چون با نگاه به این آثار و بررسی آثار قبلی شما یک جهش خیلی فاحش دیده می شود. دراین باره بیشتر توضیح بدهید.
ببینید در سوال قبلی فرمودید که ذکر! اشاره ی خیلی خوبی کردید. من کمی در باره ی ذکر به عرضتان برسانم . چندسالی هست که توفیق شاگردی استاد بزرگواری از سلاله حضرات ائمه معصومین رادارم. جناب آقای دکترسیدسلمان صفوی (حفظه الله تعالی) . ایشان چندوقت پیش کتابی را به بنده هدیه دادند باعنوان: عرفان ثقلین وفرمودندکه این کتاب را بخوانید. من شروع به خواندن این کتاب کردم و چنان جذاب و قابل فهم بود که یک هفته ای این کتاب ۳۰۰ صفحه ای رو خواندم .تمام این کتاب در ارتباط سیره باطنی و معنوی حضرات معصومین (علیهم السلام) است که بدون پرداختن هیچ گونه مسائلحاشیه ای عرفانی با بیانی کاربردی در زندگی روزمره مسائل عرفان عملی و نظری را توضیح می دهند .در یکی از صفحات این کتاب شریف در باره ی ذکر توضیحات فوق العاده ای شده که درمن تاثیر شگرفی گذاشت. این مطلب در صفحه ی ۱۷۲ کتاب است که در باره اذکار آمده به این مصداق: صاحب دل، ذکرخاص هرذاکر را به او القا می کند. مراد از ذکر، وجدان مذکور (محبوب) و حضور اوست به قلب ، ….. برمیگردم به چندماه پیش که به محضرشان شرفیاب شدم و با ایشان گفتگو کردم ایشان دستوراتی را به من دادند در ارتباط با تمرکزحواس و ذکرهای شبانه و مراقبت های از اینگونه . بعد ایشان از ایران رفتند و ازطریق ایمیل باایشان در ارتباط بودم . دریکی از این گفتگوها ایشان فرمودند که یک “الله “طراحی کن. چندتایی نوشتم و براشون فرستادم اما ایشان گفتند نشده!. من بازمشق کردم تا در یکی از شبهایی که مشق الله می کردم دریک آن به کلمه ی”هو ” رسیدم . سریع شروع کردم به نوشتن و نوشتن و نوشتن چنان شد که این نمایشگاه بوجود آمد. نمی دانم چه اتفاقی بود! گمان نمی کردم بعد از ۶ماه که از آخرین نمایشگاهم می گذشت بتوانم این نمایشگاه رو با این حجم عظیم راه اندازی کنم. تاثیر ذکر و صاحب ذکر در این نمایشگاه کاملن مشهود و واضح بود. و همتی که از ایشان از راه دور بر جان و روان من وراد می شد عجیب بود.
یک چله و ده چله و صد چله یک نگه پیر به از صدچله
یعنی شما بر این باورهستید که ذکر در هنر و بوجود آمدن اثرهنری اینقدر تاثیر دارد؟
بله ۱۰۰ درصد اعنقاد دارم و لااقل دراین نمایشگاه بر من ثابت شدکه ذکر و صاحب ذکر و نفس قدسی انسان های پاک چه کارها بادل هنرمندو اثرهنری اومیکند.
به ذره گرنظرلطف بوتراب کند به آسمان رود و کار آفتاب کند
اگر بخواهیم اندیشه محمد سعید نقاشیان را در یک نمودار ترسیم کنیم این منحنی را باید چگونه بکشیم؟
من در سال ۶۹ خوشنویس خط نستعلیق بودم. آن زمان حدود ۱۴ سال داشتم. تا دوره دانشگاه درجه خوش خط نستعلیق را به اتمام رساندم. سال ۷۷ درجه ممتازی در خوشنویسی را کسب کردم. بعد با فضای گرافیک آشنا شدم . گرافیک در خوشنویسی و خوشنویسی در گرافیک خیلی به من کمک کرد. در همان سالها با خط معلی آشنا شدم. خط معلی به من کمک کرد جهش تازه ای در هنرم داشته باشم. خط نستعلیق من را اغنا نمی کرد. در حالی که به سنت ها وابستگی داشتم نمی خواستم؛ در یک جا ثابت بمانم. خط معلی من را از فضای سنتی پرتاپ کرد و به دلمشغولی های من پر و بال داد. سال ۸۹ به نقاشی و خط روی آوردم. آثارم را بر روی بوم بردم . سال ۹۰ نمایشگاه نیستان را برگزار کردم که برگرفته از اشعار مولانا بود. این نمایشگاه به فضای شخصی من بسیار نزدیک تر بود. نمایشگاه اخیر من یعنی سیاه مشق هایم نقطه عطف کارهایم است.
بعد از این قرار است شاهد چه کارهای دیگری از شما باشیم؟
نمی دانم . قرار نیست کوششی داشته باشم. بایدجوششی دیگر صورت بگیرد که آن هم از باطن پیران سحرخیز می خواهم. اتودی از قبل ندارم. باید در آن لحظه اتفاق بیافتد. ولی در آثار بعدیم می خواهم از رنگ های مسی ، قهوه ای و… استفاده کنم
چرا آرت سنتر را برای نمایشگاه خود برگزیدید
به علت شاخصه وجودی خود آرت سنتر. چون فوندانسیون این مرکز بر مبنای کار هنری شکل گرفته است. در بسیاری دیگر از مراکز هنری، طراحی خاصی برای نمایشگاه وجود ندارد. دقیق تر بگویم فضا برای برگزاری نمایشگاه طراحی نشده است. بسیاری از آنها قبلا فقط یک خانه مسکونی بودند
نگاه اخیر نقاشیان به نگاه من نزدیک تر است
امیر احمد فلسفی، استاد خوشنویسی
نمایشگاه اخیر آقای نقاشیان به نگاه من نزدیک تر است. خوشنویسی با مرکب مشکی روی صفحه سفید. گرافیک خوشنویسی به قدری غنی است که هر کس بر حسب ذوق خود می تواند فضای تازه ای را به وجود بیاورد. فضای داخلی و نحوه ارائه آثار نیز معرفی کار خاص است. در عین حال به ارائه کار ارزش می دهد .
دوقشر از هنرمندان در آرت سنتر
مجید ملانوروزی، مدیر کل دفتر هنرهای تجسمی و رئیس موزه هنرهای معاصر تهران
سیاه مشق های نقاشیان جلوه ای از آثار کلاسیک ما است . تکرارها در آثار به نوعی ذکر بوده که در روح آثار نمایان است . با زبان گرافیک نیز فرم ها تغییر پیدا کردند. سیاه و سفید بودن کارها، روح خوشنویسی رابا قلم و مرکب بر روی کاغذ تجسم می بخشد. مدیریت آرت سنتر نیز نگاهشان در انتخاب آثارنگاه خوبی است. آرت سنتر تاکنون توانسته هنرمندان خوبی را شناسایی کند. اینجا یک مجموعه هنر ی است که دو قشر از هنرمندان ما یعنی اساتید پیش کسوت و برندها و جوان ها آثارشان را به نمایش می گذارند.
گفتگو: پریسا امیرقاسم خانی