آکادمی مطالعات ایرانی لندن(LAIS)
پروردگار در قرآن بشر را امانتدار خداوند معرفی کرده و انتظار دارد که بدون هرگونه خیانت زمینی که در شرائط صلاح کامل تحویل گرفته با عمران و آبادی فزونتر عودت دهد، نه آنکه درسایه کبر و غرور ناشی از قدرت به تباه سازی زمین و هلاک .
آیت‌الله دکتر سید مصطفی محقق داماد؛ استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی وعضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران به مناسبت روز جهانی فلسفه در همایش «فلسفه و شناخت طبیعت» با موضوع «الهیات محیط زیست» به ارائه مقاله پرداخت.
۱- بحران زیست محیطی که زندگی بشریت معاصر با آن مواجه است را بایستی جدای از ریشه‌های زیست‌شناسی و تجربی آن و آنچه در حوزه علوم طبیعی و زیستی و تکنولوژی مطرح می‌شود مورد بررسی قرار داد زیرا بی¬شک از نوع بحران فکری و اخلاقی است و مادام که نگاه بشر به زندگی و جهانی که در آن می¬زید و محیطی که او را احاطه کرده است تغییر نیابد قابل حل نخواهد بود. اما سخن این است که از کجا باید راه حل آغاز گردد؟ پاسخ این سئوال در شناخت علل و عوامل پدید آمدن این بحران نهفته است. نگاه اومانیستی در عصر جدید و ارتباط این مبنای فلسفی با نقش علوم و تکنولوژی جهان امروز راز اصلی این بحران است و تنها راه برون رفت از بحران، تحول مبنایی در تربیت اخلاقی بشر و تحول فکری و نیز نگاه او به ساختار علوم معاصر است.
۲- ادیان الهی به خصوص ادیان ابراهیمی را متهم می‌کنند که ریشه این بحران در طرز فکری نهفته است که ادیان برای بشر فراهم ساخته است. می گویند ادیان الهی جهان را ساخته الهی، و بشر را محور اصلی جهان و تمام آفرینش را برای او و به خاطر وی دانسته اند و از این رهگذر بشر صاحب اختیار مطلق شده و لذا با آزادی و اختیار مطلق به جان طبیعت و مظاهر آن افتاده و آن را تضییع، تفریط و تخریب نموده است.
۳- آیا اتهام فوق با واقعیت منطبق است؟ آیا ادیان الهی بشر را دُردانه طبیعت کرده و دستان او را در تجاوز در طبیعت باز نهاده وهمین امر منجر به تخریب طبیعت شده است؟ یا آنکه واقعیت خلاف آنست؟ ناسپاسی است که به علت عدم آشنایی با معارف الهی چنین بیندیشیم. انصاف آن است که بشر با دوری از خداوند و تعلیمات انبیاء الهی مبتلا به این بحران شده است وتنها نجات بازگشت به آغوش محیط الهی و آرامش یافتن در آن محیط است.
۴- در قرآن مجید داستان آغاز خلقت بشر، گفتگوی خداوند با ملائکه، اعتراض آنان و پاسخ پروردگار به آنان به تفصیل بیان شده است. مستفاد از آن گفتگوها آن است که هر چند موضوع «افساد در ارض» نقطه اصلی نگرانی و دغدغه ملائکه بوده، و از همین جهت زبان به اعتراض گشوده‌اند، ولی خداوند متعال با توجه به ظرفیت بشر و تجلّی و ظهور خود در این هنگامه خلقت و تعلیم صحیح اسماء و مُسمیات به او، انتظار داشته که بشر از طریق معرفت و درک کرامت خویش از هر گونه فساد بپرهیزد. بشری که مسجود فرشتگان قرار می‌گیرد، هرگز مفسد در ارض نخواهد شد.
۵- پروردگار متعال در قرآن مجید بشر را امانتدار خداوند معرفی کرده و انتظار دارد که بدون هرگونه خیانت زمینی که در شرائط صلاح کامل تحویل گرفته با عمران و آبادی فزونتر عودت دهد، نه آنکه درسایه کبر و غرور ناشی از قدرت به تباه سازی زمین و هلاک حرث و نسل دست یازد، خداوند هرگز فساد و مفسدین دوست ندارد. وَ إِذَا تَوَلىَ سَعَى فىِ الْأَرْضِ لِیُفْسِدَ فِیهَا وَ یُهْلِکَ الْحَرْثَ وَ النَّسْلَ وَ اللَّهُ لَا یحُِبُّ الْفَسَادَ (بقره/۲۰۵)؛ والسلام.