آکادمی مطالعات ایرانی لندن(LAIS)
پنجشنبه پنجم اردیبهشت ماه ، طی مراسمی در مرکز مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز انستیتو شرقشناسی آکادمی علوم روسیه و با حضور جمعی از محققان و پژوهشگران حوزه های مختلف ایرانشناسی و اسلامشناسی روس ، از ترجمه روسی« ارزش میراث صوفیه » اثر ماندگار مرحوم دکتر عبدالحسین زرین کوب که با همکاری رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در روسیه و انتشارات امیرکبیر منتشر شده است رونمایی شد .
در آغاز این برنامه که با مشارکت انستیتو شرقشناسی روسیه و رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه سازماندهی شده بود ، دکتر علی اکبر علی اکبروف پژوهشگر عرفان و تصوف و رئیس مرکز مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز انستیتو شرقشناسی آکادمی علوم روسیه ، با مهم و ارزشمند خواندن ترجمه این اثر که از ترجمه روانی برخوردار است و ویراستاری شخصیتی مهم چون خسمتولین را پشت سرگذاشته است و گامی موثر در تعمیق شناخت جامعه روسیه از آموزه های عرفان اسلامی است ، رشته سخن را به دکتر ابوذر ابراهیمی ترکمان رایزن فرهنگی ج ا ایران در فدراسیون روسیه سپرد .
رایزن فرهنگی کشورمان در فدراسیون روسیه ضمن سپاسگزاری از انستیتو شرقشناسی روسیه که هماهنگی اجرای این برنامه را بر عهده داشته است ، عرفان را به عنوان یکی از سرچشمه های مهم شناخت آدمی ، دارای جایگاهی ویژه و در خور توجه در منظومه معرفتی انسان دانست و افزود : آنگاه که راه عقل و اندیشه که اصولا محدود است و سقفی برای آن متصور است بسته شد ، انسان ، در جستجوی حقیقت به راه شهود و دل روی آورد و عرفان را به عنوان شیوه ای مبتنی بر پرورش روح روان و صفای باطن برگزید . دکتر ابراهیمی ترکمان با تشریح مراحل مختلف سلوک در عرفان اسلامی ، محبت به خلق را یکی از اصول ده گانه تصوف اسلامی خواند و با نقل فرازهایی از کتاب ارزش میراث صوفیه ، زهد و خوف از خداوند را موجب پیدایش عرفان در بین مسلمانان دانست .
رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه با ذکر این مهم که آرامش ، تفاهم ، محبت خلق و صلح دوستی و مسالمت از مهم ترین آموزه های عرفان اسلامی بوده و هست ، تصوف را یکی از بزرگترین موانع افراطی گری در قفقاز و آسیای مرکزی دانست .
دکتر محسن حیدرنیا سخنران بعدی این نشست بود که در آغاز سخنان خود ، جایگاه دکتر زرین کوب در بین اندیشمندان پنجاه ساله ی اخیر ایران را ممتاز دانسته و وی را خالق آثاری ماندگار و ارزشمند در سه حوزه تاریخ ایران ، ادبیات و عرفان اسلامی خواند که تسلط بی بدیل وی به متون قدیم و پژوهش های جدید ، به وی شخصیتی در خور و متمایز بخشیده است .دکتر حیدرنیا با ذکر این نکته که دکتر زرین کوب در ارزش میراث صوفیه ، اکثر قریب به اتفاق اصطلاحات عرفانی را با بیانی کوتاه و گویا شرح داده است ، ماخذ نگاری وی در این اثر را راهنمایی برای محققان و پژوهشگران حوزه های مختلف عرفان اسلامی برای آشنایی با منابع اصیل دانست . وی در ادامه سخنرانی خود با تقسیم بندی سه رویکرد علمی ، فلسفی و عرفانی به کشف حقیقت ، تفاوت روش دریافت حقیقت را یکی از مهم ترین تفاوت های تصوف با دیگر حوزه های معرفتی دانست .
یکی از پژوهشگران عرفان و تصوف در انستیتو شرقشناسی روسیه ، با تشکر از رایزنی فرهنگی ج ا ایران در روسیه به سبب ابتکار ترجمه و انتشار این اثر ، پروفسور زرین کوب را در این اثر ، صاحب نگاهی بسیار تخصصی و عالمانه به موضوع عرفان و تصوف اسلامی دانست و ارزش ویژه این کتاب را از دیدگاه خود ، نقل احوال و اقوال صوفیان متعلق به مکاتب مختلف عرفان و تصوف اسلامی دانست که این اثر را برای خواننده روس جذاب و علاقمند می سازد . وی ویراستاری کتاب توسط پروفسور خسمتولین را که یکی از متخصصین برجسته این حوزه در روسیه است را مهم خواند که بر ارزش و اعتبار این ترجمه افزوده است .
دکتر علی اکبر علی اکبروف پژوهشگر عرفان و تصوف و رئیس مرکز مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز انستیتو شرقشناسی آکادمی علوم روسیه ، تمدن اسلامی را واجد تنوعی گسترده دانست که تصوف بخشی از ان تمدن به شمار می رود که خود دارای گستره وسیعی از تنوع ورنگارنگی است . تصوف کلاسیک ، تصوف نظری ، صوفیان در حال وجد ، صوفیان در حال قبض ، صوفیان در حال سکر ، مکاتب تصوف خراسان و بغداد ، نگاه ها و اندیشه های عرفانی خاصی چون حلاج ، ملامتیه ، و … همه نمونه هایی از گستره وسیع و متنوع مفاهیم در عرفان و تصوف اسلامی هستند و در هر مورد ، نیاز به واکاوی عمیق معارف و مفاهیم ارائه شده توسط عرفا و متصوفه هست تا تلقی نادرستی از تعابیر و مراد و معنای آراء آنان نشود .
دکتر علی اکبروف با تمایز قائل شدن بین رویکرد حوزوی و دانشگاهی در پژوهشهای محققان ایرانی حوزه های مختلف عرفان و تصوف ، کتاب ارزش میراث صوفیه را نمونه ای از پژوهشهای دانشگاهی و مبتنی بر معیارهای کلاسیک و آکادمیک دانست . وی با ذکر تفاوتهایی که بین پژوهشگران جهانی موضوع عرفان و تصوف اسلامی وجود دارد ، رویکرد محققان روس را مبتنی بر تاریخ ، فرهنگ و منابع دانست و از این منظر ، اثر زرین کوب را دارای شباهت های زیادی با رویکرد روسی به پژوهشهای عرفان شناسی اسلامی قلمداد نمود .محقق برجسته عرفان و تصوف اسلامی ، کتاب ارزش میراث صوفیه را از این منظر نیز جالب توجه داسنت که بخشی را به نقد برخی اقوال و احوال صوفیان قرون وسطی اختصاص داده است . مواردی همچون اغراق هایی که در نقل کرامت های مشایخ اهل تصوف شده است و یا شاهدبازی برخی از صوفیان و … دکتر علی اکبروف در پایان سخنان خود اظهار داشت : مولف این کتاب شخصی است که از مهد عرفان و تصوف یعنی ایران به معرفی اندیشه های عرفانی پرداخته است و از این منظر ، این اثر برای ما اهیمت ویژه ای دارد . مراد بیگلوباتوف پژوهشگر قزاق تبار آخرین سخنران این نشست بود که به بررسی سنت تصوف در قزاقستان پرداخت و پس از آن سوالاتی از سوی حاضران در نشست طرح شد که توسط دکتر ابراهیمی ترکمان و دکتر علی اکبروف پاسخ داده شد .
کلید واژگان: صوفیه، تصوف، اسلام، فلسفه، حکمت، مسکو، زرین کوب.