سیدعلی پزشکی
این دفتر که در حقیقت جلد دوم کتاب گفتگوهاست (جلد اول پیشتر با نام «عقل و زمانه» توسط انتشارات سخن به چاپ رسیده است)، مجموعه مصاحبههایی است که دکتر داوری اردکانی در سالهای اخیر با نویسندگان مطبوعات و همکاران دانشگاهی خود داشته است. مطالب و پرسشهای این گفتگوها نیز بالطبع پراکنده و گوناگون است، اما وجه وحدتی نیز میان آنها وجود دارد و آن نسبت فلسفه و فرهنگ با سیاست است.
در همه گفتگوهای این کتاب با نظر فلسفی به نسبت میان سیاست و فرهنگ (با این توجه که شیوۀ زندگی صرفاً و ضرورتاً بر اساس ساختن و مصرف کردن استوار نیست) پرداخته شده و با اشاره به این نکته که در جهان ما ساحت ساختن و مصرفکردن چندان غلبه کرده که فرصت و مجال فکر کردن دیگر وجود ندارد و در همه جا سراسیمگی و پریشانی در زندگی راه یافته است و مردم نمیدانند که چه میخواهند و میتوانند و باید بکنند، تأکید میشود گفتن حرفهایی از این قبیل که باید با رجوع به «خردورزی» و دست زدن در دامن دموکراسی و سوسیالیسم یا هر ایدئولوژی دیگر مسائل را حل کرد و مشکلها را از میان برداشت، بیاعتنایی به مسئله و فرار از تفکر است.
کتاب «نگاهی نو به سیاست و فرهنگ» علاوه بر مقدمه شامل ۲۵ گفتگوست که عناوین آنها عبارتند از: «چه کسی میتواند برای دیگران تکلیف معین کند؟»، «مقام تفکر در ایران معاصر»، «توسعه بدون فلسفه»، «از دین و فلسفه خشونت نمیآید»، «کجا هستیم و به کجا میرویم»، «مرید و مراد جایی ندارند»، «اوتوپی شهر دلمردگی است»، «فراز و فرودهای مناسبات اسلام و غرب»، «پرسشهایی در باب تواناییها»، «دربارۀ غرب و غربیان»، «رد علوم انسانی، اعلام انصراف از توسعه است»، «رورتی به لوازم پراگماتیسم چندان پایبند نبود»، «گفتگویی در باب عدالت»، «فیلسوف از همۀ ایدئولوژیها آزاد است»، «ذکر جمیل فارابی»، «دربارۀ نامه فرهنگ»، «هستی از منظر هایدگر»، «فلسفه و سیاست»، «آل احمد، فردید و روشنفکران»، «شرقشناسی در پایان راه»، «پاسخ به صد پرسش دربارۀ افلاطون»، «افسون و افسانۀ فوتبال»، «جایگاه فوتبال در جهان کنونی»، «فلسفه و فرهنگ»، «دربارۀ درس معارف اسلامی» و «دربارۀ ایدئولوژی و فلسفه». در پایان کتاب نیز فهرست اعلام، فهرست کلمات و اصطلاحات خاص و در نهایت فهرست نام کتابها آمده است.