کتاب فلسفه هنر اسلامی و معماری: بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی و مسجد گوهر شاد، تالیف هستی صفوی تحصیل کرده دانشگاه لندن و اگزیتر در رشته تاریخ هنر و فلسفه هنر اسلامی دارای ۱۸۵ صفحه، دو فصل و ۶۵ عکس، کتابنامه و نمایه است که توسط انتشارات آکادمی مطالعات ایران لندن در قطع وزیری به صورت رنگی منتشر شده است.
کتاب «فلسفه هنر اسلامی و معماری» دکترهستی صفوی با رویکردی نو نظریه جدیدی راجع به چگونگی تحلیل معماری اسلامی با توجه به معماری بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی و مسجد گوهر شاد در زبان انگلیسی معرفی می نماید. در مکتب تاریخ هنر بریتیش(انگلیس)، آثار هنری را توصیف می نمایند ولی قایل به تاویل نیستند و از سوی دیگر خوشنویسی و رنگ و نور در معماری اسلامی را دارای شان تزیینی می دانند ولی قایل به شان مفهومی برای آن نیستند.
هستی صفوی در کتاب فلسفه هنر اسلامی با توجه به نمونه برجسته معماری خانقاه شیخ صفی الدین اردبیلی و ایوان مقصوره مسجد گوهر شاد استدلال می نماید که تحلیل توصیفی صرف برای هنر اسلامی کافی نیست و تحلیل توصیفی قادر به درک زیبایی ها و عظمت مفاهیم و تفکر انتزاعی هنر اسلامی نیست بلکه با رویکرد تاریخی و توصیفی باید با روش هرمنیوتیک معنوی پرده برداری از مفاهیم بلند بخش های محتلف هنر معماری اسلامی نمود. کتاب حاصل تز فوق لیسانس تاریخ هنر مولف در سواس(۲۰۱۳)، دانشگاه لندن است که با درجه عالی مقبول جامعه آکادمیک دانشگاه لندن شده است.
در فصل اول هستی صفوی معماری بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی را در ۸ بخش شامل مقدمه، سابقه تاریخی، موقعیت خانقاه شیخ صفی الدین، معماری بقعه، تزیینات بقعه، گنبد الله الله، ، دارالحفاظ و نتیجه گیری تبیین می نماید. بخصوص او آیاتی را که خوشنویسی شده اند را با تکیه بر تفاسیر معتبر توضیح داده است و استدلال نموده است که آیات قرآن در معماری اسلامی فقط جنبه تزیینی ندارد بلکه نقش آگاهی بخشی و حضور تجلی کلام الهی در عالم ناسوت به زبان هنری را نیز دارد. برای اولین بار ۳۵ عکس جدید که توسط هستی صفوی از بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی گرفته شده است در جامعه انگلیسی زبان منتشر میشود.
در فصل دوم هستی صفوی به تاویل معماری مسجد گوهر شاد از دیدگاه فلسفه هنر اسلامی پرداخته است. بخشهای تحلیل و تاویل مسجد گوهر شاد عبارتند: مقدمه، موقعیت، معماری مسجد، اهمیت مسجد در اسلام، معماری مسجد در دوره تیموری، معماری مسجد گوهرشاد، تزیینات، تزیینات در هنر اسلامی و دوره تیموری، رنگ در مسجد گوهرشاد، خوشنویسی در مسجد گوهرشاد، ایوان مقصوره، محراب، مناره، جمع بندی و سی عکس جدید از مسجد گوهرشاد.
ناشر و مولف از همکاری متولیان شهر اردبیل بخصوص سازمان میراث فرهنگی اردبیل و کتابخانه آستان قدس رضوی تشکر نموده اند.
انتشار کتاب فلسفه هنر اسلامی و معماری هستی صفوی گام مهمی برای معرفی فرهنگ و تمدن اسلامی-ایرانی که مبتنی بر معنویت و زیبایی است به جامعه غربی با زبان آکادمیک می باشد.
هستی صفوی متخصص هنر اسلامی و مدیر بخش هنر اسلامی آکادمی مطالعات ایرانی لندن است.
Philosophy of Islamic Art and Architecture: Sheikh Safi al-Din Ardabili’s Khanqah and Shrine Ensemble & Gawharshad Mosque in Mashhad. ISBN: 978-1-909538-21-1.
Hasti Safavi
London Academy of Iranian Studies Press, London, 2018.